Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Frederich Ludwig Behr]

BEHR (Frederich Ludwig), werd geboren den 18 Januarij 1769, te Arolsen, in het vorstendom Waldeek, waar zijn vader, uit bet Meeklenburgsche geslacht der vrijheeren Behr gesproten, het ambt van Regierungs-rath des vorstendoms bekleedde.

In Holland tot kadet en kort daarna tot vaandrig bij het 2de regiment van Waldeck benoemd, werd hij door zijne ouders onder het vaderlijke toezigt gesteld van zijnen oom, later Luitenant-Kolonel bij het zelfde regiment. Hoewel eene verstandige en doelmatige opvoeding genoten hebbende, vorderde zijne onervarenheid en jeugd eenen geschikten leidsman, en dezen had hij gevonden in den braven overste Behr, wiens gevoel van eer en pligt eenen onuitwischbaren indruk op de ziel van zijnen jongen bloedverwant maakte.

In 1792 kocht Behr eene kompagnie in het 2de bataillon van het regiment van Hessen Darmstadt, en deed daarmede de veldtogten van 1793 en 1794 tegen de Franschen. Hij had herhaaldelijk het geluk zich te onderscheiden. In het gevecht van Werwick, bij voorbeeld, zich met een detachement in een klein retranchement op den weg van Comines bevindende, verdedigde hij het tegen vier herhaalde stormen, en verliet het niet, dan na ontvangene order, en toen Werwick reeds achter hem genomen was. Hij bragt echter het hem toevertrouwde geschut weder naar het leger terug. Den zelfden dag werd hij voorgesteld aan den Erfprins van Oranje, later Koning Willem I.

Toen zijn regiment een deel der bezetting uitmaakte van Sluis in Vlaanderen, was hij de eenige Kapitein van het regiment, gedurende het beleg, die gezond bleef, en dienst deed voor alle zijne kameraden. Steeds onvermoeid en onversaagd was hij overal tegenwoordig, en de overgave dezer vesting, hoewel zij noodzakelijk geworden was, vervulde hem met droelheid. Toen op den middag van den 26 Augustus, de bezetting van Sluis de Zuiderpoort uit en den staf van het Fransche leger voorbij trok, trad Behr uit de gelederen, en vervult met dat gevoel van spijt, hetwelk in het fier gemoed van den krijgsman als hij zich overwonnen moet verklaren, door het gevoel van zijne pligt gedaan te hebben niet kan onderdrukt worden, rigtte hij zijnen tred naar den Generaal Moreau en zeide: ‘Général, vous croyez prendre une forteresse, vous ne prenez qu'un monceau de ruines. Vous croyez vaincre une garnison, vous n'avez vaineu qu'un hôpital.’ (Generaal, gij denkt eene vesting in te nemen, en gij neemt maar een hoop puin in; gij denkt een garnisoen te overwinnen, en gij overwint slechts een hospitaal).

[p. 268]

In den veldtogt van 1799 in Noord-Holland, werd hij menigvuldige keeren op de gevaarlijkste posten gesteld. Men gebruikte hem dikwijls als partijganger, hetzij om den vijand te verontrusten, of om de bewegingen des legers te dekken.

Behr verliet de dienst in 1803, en vestigde zich te Maastricht. Nu begon voor hem een tijdvak, gedurende het welk de uitstekende begaafdheden, door de natuur hem geschonken, ontwikkeld werden. Hij oefende zich in de scheikunde, aardkunde, delfstofkunde en natuurlijke historie, verzamelde een uitgebreid kabinet van delfstoffen; maakte verschillende mineralogische ontdekkingen; hield zich met verscheidene takken van nijverheid bezig; verkreeg belangrijke kennis van den landbouw, en hoewel naar hij meende voor altijd van de krijgsdienst verwijderd, volgde hij de vorderingen dezer hooge wetenschap met de naauwkeurigste oplettendheid.

Alle mannen van verstand en kunde, die door de woelige omstandigheden van die tijd naar Maastricht kwamen, zochten zijnen omgang. Hij beredeneerde met hen de belangrijkste uitvindingen en ondernemingen, welke toen plaats hadden. Officieren van de genie en ingenieurs waren niet zelden verwonderd over den schat van kundigheden, dien zij bij hem ontdekten.

Zoo leefde hij als ambteloos burger in den schoot van zijn gezin, waaraan hij met de innigste liefde gehecht was. Hij weigerde twee malen de aanzoeken, die men hem deed, om Adjunctmaire en Maire van Maastricht te worden, en de eenige post dien hij aannam, was die van lid van het armbestuur, waaraan hoegenaamd geene geldelijke voordeelen verbonden waren. De ingezetenen van Maastricht zijn hem grooten dank schuldig voor de edele zelfverloochening, met welke hij, in den winter van 1814, toen de hospitaalkoorts een derde van de bezetting wegsleepte en reeds onder de inwoners begon te woeden, zich bij zijne medemenschen verdienstelijk maakte.

De wensch, om het zijne toe te brengen tot het oprigten en in stand houden van het nieuwe staatkundige gebouw, spoorde hem aan, in 1815, om eene memorie te schrijven over de defensie van Nederland, en die aan den Koning aan te bieden. De Luitenant-Generaal Krayenhoff, door Zijne Majesteit belast daarover een rapport te maken, deed in zijn verslag de edelmoedigste onpartijdigheid blijken. Ten gevolge van diens beoordeeling over deze memorie, en over de kundigheden en hooge militaire denkbeelden van den schrijver, ontving Behr eene vleijende missive van den Minister van Oorlog, waarin hem onder anderen werd bekend gemaakt, dat het Zijne Majesteit aangenaam zou wezen, indien hij weder in de krijgsdienst wilde treden. Hij werd dan ook benoemd tot 2de Kolonel bij den algemeenen staf van het leger, en belast den toestand te onderzoeken van de zoogenaamde Royale navigable, eene op bevel van het Fransche gouvernement gegravene maar onvoltooid gelatene vaart, en rapport te doen over het nut, dat uit dit werk voor het algemeene welzijn des rijks te trckken was. Door

[p. 269]

zijn onderzoek bleek; dat het toenmaals bestaande van weinig of geen nut kon zijn; maar hij bewees tevens de nuttigheid, zoo voor handel en nijverheid, als voor de verdediging van het land, van eene communicatie te water tusschen Maastricht en 's Hertogenbosch, en zond het plan in van de Zuid-Willemsvaart.

Overgeplaatst bij den Kwartiermeester-generaalstaf als lid van de militaire verkennings-brigade, werd hij later benoemd bij de commissie van grensscheiding tusschen de Nederlanden en Frankrijk. In beide betrekkingen overtrof hij verre de hem opgelegde pligten, en aan zijnen helderen en werkzamen geest zoowel als aan zijne uitgebreide wetenschappelijke kennis, had men menig nuttig denkbeeld te danken. In dit tijdvak schreef hij memoriën over verschillende onderwerpen, en onder anderen betrekkelijk een door hem ontworpen verbeterd plan, om de Haine met de Schelde te vereenigen, met vermijding van het Fransche grondgebied. Nadat hij als Commissaris van Zijne Majesteit de overgave en inbezitneming der grenzen geëindigd had, werd hij benoemd tot Adjudant in het 2de groot militaire kommando. Deze post liet tijd genoeg ter zijner beschikking over, om zich met zijne geliefkoosde studiën bezig te kunnen houden. De tachtigjarige oorlog trok bijzonder zijne aandacht, en hij had het plan gevormd eene militaire geschiedenis der Nederlanden te schrijven; maar zijne toen reeds gekrenkte gezondheid, en de moeijelijkheid, om van Deventer af uit de echte bronnen te kunnen putten, verhinderde de uitvoering van dit ontwerp.

De herinnering van sommige ongelukken, door de zeelieden op de Texel-stroom geleden, door de zandbank de Drempel, bragt hem op de uitvinding van een werktuig, geschikt om den grond op de zandbanken, in havens en rivieren indiervoege los te maken, dat de specie zich kan ontlasten en door het water zelf weggevoerd worden.

Ook liet hij te gelijkertijd het model vervaardigen van eene kunstklip van zijne uitvinding tot verdediging onzer kunsten. Deze gevaarlijke toestel onder het water verborgen, zou volgens zijne denkbeelden de schepen, welke er op kwamen te stooten, dadelijk in de lucht doen springen, door eene daaraan verbondene machine insernale.

In het laatst van 1826 benoemd tot Generaal-majoor en Provinciale kommandant van Zeeland, bleef hij in deze betrekking tot September 1829, op welk tijdstip hij de benoeming ontving van Provinciale kommandant van Gelderland. Herhaalde, bijna doodelijke ziekten, hadden zijn geheel gestel dermate geschokt, dat de gezonde lucht van zijne nieuwe standplaats, haren weldadigen invloed niet op hem uitoefenen kon. Allengskens zag men zijne krachten verminderen, tot dat hij eindelijk den 8ste Julij 1834 op het onverwachtst uit de armen der zijnen weggerukt werd. Bemind en hooggeschat door elk, die hem kende, laat zijn eerbiedwaardig karakter de reinste nagedachtenis achter.

Zie Milit. Spectator, D. III. bl. 135; Bosscha, Nederl. Heldend. te Land, D. III. bl. III.