Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Johannes Becius]

BECIUS (Johannes), naar sommige gissen een kleinzoon van den voorgaande, uit diens zoon Izaak Becius, omtrent het jaar 1622 te Middelburg geboren, was Candidaat in de Godgeleerdheid en Proponent, alsmede Predikant onder het Kruis, of van den zoogenaamden Olijfberg, toen hij zich in 1664 eerst in eene bijzondere zamenspraak met iemand, en naderhand voor afgezondenen van den Kerkenraad, verklaarde ten aanzien van de leerstukken der Drieëenheid en Goddelijkheid van Christus met de Socinianen overeen te stemmen, en betrekkelijk de vijf bekende punten, het gevoelen der Remonstranten te omhelzen; hierdoor haalde hij zich veel onaangenaamheden en verdrietige ontmoetingen op den hals, welke van dat gevolg waren, dat, na men gedurende een tijdvak van vier jaren vruchteloos getracht had, hem van zijne dwalingen te overtuigen, hij bij zijne opgevatte gevoelens verbleef, en goed vond naar Holland te vertrekken, na alvorens zijne kerkelijke attestatie, zoo al niet aangaande zijne leerstellingen, ten minste betrekkelijk zijne zeden en gedrag, welke ook onbesproken waren, verzocht te hebben; daar hem die telkens geweigerd werd, ontstak hij hierover zoodanig in toorn, dat hij zich grootelijks beleedigd achtende, in druk uitgaf:

Apologia modesta J.B.M.Z. dat is sedige en christelijcke verantwoordinge van Johannes Becius, Middelburger in Zeeland, waarin aangewezen wert de occasie en oorzaeck van de scheuring, die onlangs gevallen is tusschen hem en eenige Gereformeerden en wat men van sijn persoon te oordeelen heeft. Elcutheropoli bij Elentherius Trasimachus 1668. 4^o.

[p. 231]

die echter wel ver van eene gunstige uitwerking voor hem te hebben, niets anders te weeg bragt, dan dat de regering van Middelburg, den 2den Julij 1678, voor het stadhuis liet afkondigen: ‘Dat het Boeksken van J. Becius verklaard werd voor een godslasterlijk, verdoemelijk, zielverderfelijk, fondamentlijk dwalende schrift, en op zware penen verbooden eenigzins hetzelve te divulgeeren, en belast dat de genen die het hadden, moesten aan de A. Magistraat overbrengen;’ na hem alvorens een hevel te huis gezonden te hebben, om de stad en provincie te ruimen; hier gehoorzaamde hij terstond aan, begaf zich eerst naar Dordrecht, voorts naar Rotterdam en ten laatste naar Amsterdam, waar hij naar alle waarschijnlijkheid zich tot zijnen dood toe heeft onthouden, en in een hoog gevorderden ouderdom is gestorven. Voorts werd op den 14en Augustus van het zelfde jaar 1678, in de Middelburger Kerkenraad besloten, ‘om achtervolgens de resolutie van het Collegium Qualificatum, des morgens daaraan, zijnde Zondag, in alle kerken bij openbare aflezing aan de gemeente, zijne schadelijke gevoelens bekend te maken, haar te waarschuwen voor zijne bekende leer en mondelinge en schriftelijke gemeenschap enz.’ Ook schreven tegen zijne Apologie David Laecher, Petrus Appeldoorn en wel inzonderheid Nicolaas van Hoorn, toen Emeritus Predikant van St. Aagtekerke, waar tegen Becius weder in 't licht gaf:

Defensio Apologiae modestae et Christianae J.B. dat is: Bescherminge van de zedige en Kristelyke verantwoordinge van J.B. strekkende tot Antwoord op het Tractaat daartegen, uitgegeven door Petrus Appeldoorn enz. Amst. gedrukt voor de Oprechte Christenen. 1669. 4^o.

Probatio Spiritus Authoris Arrii Redivivi, dat is: Beproevinge van de Geest des Autheurs van Arrius Redivivus, beschreven door D. Nicolaus van Hoorn, gewesene Predikant te St. Agnitekerk, alsmede Beproevinge van de Geest van David Laeoher, Pastoor in de Polder, gedrukt voor alle Oprechte Christenen, 1669. 4^o. en

Nadere Beproevinge van de geest des Autheurs van 't Boek Arrius Redivivus, beschreven door D. Nicolaus van Hoorn gewesene Prediker in St. Agnitekerck, gedrukt voor de Liefhebbers der Waarheit, 1669. 4^o.

Dit laatste werd door de regering van Middelburg zoo gramstorig opgenomen, dat het op haar bevel door beulshanden werd verbrand. Veel heeft Becius geschreven tot verdediging van zijne aangenomene gevoelens, doch uit geen zijner geschriften kan men die beter leeren kennen, dan uit het volgende, waardoor hij zich ook het meest heeft berugt gemaakt, doch hetgeen zeldzaam is te bekomen.

Institutio Christiana of Christelijk Onderwijs waerin klaer en bondig gehandeld wort van veel voorname Hoofdstukken, seer noodig geweten ter saligheyt, tot onderrichting van alle

[p. 232]

dolende Christenen: op de wijse van een samenspraeck tusschen een discipel en sijnen Meester, t' Amst. gedruckt voor den Autheur. 1678. 8^o.

Behalve dit heeft hij nog geschreven:

Wederlegginge van het Traktaet welks Titel is: Redenen waerom d' Ed. Achtb. Magistraat den Mennisten te Deventer niet mag toelaten conventiculen te houden, Amst. 1671. 4^o.

Verantwoording voor de verdrukte Waerheyd, welke seer onchristelijk wordt benadeelt en te kort gesproken van Jacobus Oldenburg, Prediker tot Witmarsum, in syn Boek genaemt: Nietigheyt en Ongegrontheyt der Sociniaensche Godsdienst. Amst. voor den Autheur. 1682. 8^o.

Antwoord op de LIII vragen van D. Tarq. Poppinga, 1684. 12^o.

Twijfelingen en swarigheden over de Dry-eenigheyt voorgestelt aan J.v.K., door J. van Oldenburg, Predikant tot Embden, saamen met de oplossingen en ontknoopingen derselve, door Tarquinius Poppinga, Predikant te Pieterbierum; waarbij komt Beproeving en Wederlegging van de oplossingen en ontknoopingen, door Joannes Becius, voor desen gereformeert Predikant in Brabant. 1687. 8^o.

Dubia Theologica, in genere Trinitariis motu: quibus sub finem addita sunt quaedam, in specie Reformatis mota a Joanne Becio M.Z., Pastore olim Reformato in Brabantia. Eleutheropoli 1687. 8^o.

Theologische Bedenkingen der Arrianen voorgesteld, Eleutheropoli 1690. 4^o.

Zie de la Rue, Geletterd Zeel., bl. 4-8; Kok, Vaderl. Woordenb.; Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Nation; Biogr. Univ.