Zutphens liedboek

(1985)–Anoniem Zutphens liedboek– rechtenstatus

Literatuurlijsten

1. Nederlandse handschriften

1.	Volgens G. Kalff, blz. 287, gepubliceerd door dr. Frommann in Anzeiger f. Kunde der deutschen Vorzeit, 1870, nr. 7
2.	Hs. Anton Ghyselers, vroeger in het bezit van C.P. Serrure, Univ. Bibl. Gent. Signatuur UB 901. Vgl. Fl. v. Duyse, Het oude Nederlandsche lied, deel I blz. 892
3.	Hs. Leiden, achter een exemplaar van de Souterliedekens gebonden; Univ. Bibl. Leiden. Signatuur UB BPL 1289. Vgl. P.A. Tiele, ‘Oude Nederlandsche liederen’, Dietsche Warande 8 (1869) blz. 572, 585

2. Nederlandse drukken

1.	Een devoot ende profitelyck boecxken, inhoudende veel ghestelijcke liedekens ende leysenen, die men tot deser tijt toe heeft connen ghevinden in prente oft in ghescrifte; geestelijk liedboek met melodieën van 1539. Opnieuw uitgegeven ... door D.F. Scheurleer, 's Gravenhage 1889
2.	E. Mincoff-Marriage, Souterliedekens. Een Nederlandsch psalmboek van 1540 met de oorspronkelijke volksliederen die bij de melodieën behooren, 's Gravenhage 1922. In 1939 opnieuw uitgegeven onder de titel: Zestiende-eeuwse Dietse volksliedjes. De oorspronkelijke teksten met de in de Souterliedekens van 1540 bewaarde melodieën, Den Haag 1939
3.	Veelderhande Liedekens ghemaect ut den Ouden en Nieuwen Testamente, Amsterdam, N. Biestkens 1542. Van dit werk verschenen vele herdrukken, ook door andere drukkers, in andere plaatsen en onder andere titel. Vgl. D.F. Scheurleer, Nederlandsche Liedboeken, 's Gravenhage 1912-1923, blz. 6-8
4.	Een Schoon Liedekens-Boeck van 1544 in den welcken ghy in vinden sult veelderhande liedekens oude ende nyeuwe om droefheyt ende melancolie te verdryven. Antwerpen Jan Roelants 1544. Uitg. H. Hoffmann von Fallersleben, Antwerpener Liederbuch vom Jahre 1544. Nach dem einzigen noch vorhandenen Exemplare hrsg. von... Hannover 1855 (herdr. Amsterdam 1968), Horae Belgicae XI (= I); Een Schoon Liedekens-boeck ... bewerkt, toegel. en ingel. door W.Gs. Hellinga, 's Gravenhage 1941 (herdruk Amsterdam 1968); K. Vellekoop, H. Wagenaar-Nolthenius, W.P. Gerritsen en A.C. Hemmes-Hoogstadt, Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën op teksten uit ‘Een Schoon Liedekens-Boeck van 1544’. 2 dln, Amsterdam 1972 (= II)
5.	Tielman Susato, Een Duytsch Musijck boexken, Antwerpen 1551, 4 dln. De teksten van het eerste en tweede Musijckboexken zijn uitgegeven door

	J.C.M. van Riemsdijk in Tijdschr. d. Vereeniging voor N. Nederl. Muz. gesch. deel III. Hierop heeft onze opgave betrekking
6.	I. Fruytiers, Ecclesiasticus oft de wijse sproken Iesu des soons Syrach: Nu eerstmael deurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen, naer wtwijsen der musijck-noten daer by ghevoecht Antwerpen Willem Sillevius 1565. Uitg. J. Fruytiers, Ecclesiasticus oft de wijse sproken des soons Syrach. Op nieuw uitgeg. en van een inl. en een register voorz. door D.F. Scheurleer, Amsterdam 1898
7.	Een Duytsch Musijck-boeck, daer inne begrepen sijn vele schoone liedekens met III, met V, ende met VI partyen, Loven, by Peeter Phalesius, 1572; uitg. door Fl. v. Duyse, Amsterdam 1903
8.	Een Aemstelredams Amoureus Lietboec. H. Jansz. Muller Amsterdam 1589. Vgl. J. Bolte, ‘Ein unbekanntes Amsterdamer Liederbuch vom Jahre 1589’ in TNTL 10(1891) blz. 175-202

3. Duitse handschriften

1.	Baseler Tenor, handschr. vervaardigd tussen 1544-1573. Univ. Bibl. Bazel Hs. F. X 32-35, klein octaaf, 117 bl; wereldlijke en geestelijke liederen met muziek
2.	Darfelder Liederhandschrift, Archiv der Domherren Droste, C Handschriften, 1, Gräflich Droste zu Vischering'schen Archiv op kasteel Darfeld, Westfalen. Uitgave: R.W. Brednich, Die Darfelder Liederhandschrift 1546-1565. Unter Verwendung der Vorarbeiten von Arthur Hübner und Ada-Elise Beckmann, hrsg. von..., Münster 1976; 106 wereldlijke liederen en 60 spreuken
3.	Heidelberger Liederhandschrift Pal. 343 4^o, Univ. Bibl. Heidelberg. Het handschrift is afkomstig uit Augsburg, geschreven tussen 1520-1566; 194 wereldlijke en 10 geestelijke liederen. Uitgave: A. Kopp, Volks- und Gesellschaftslieder des xv. und xvi. Jahrhunderts. I Die Lieder der Heidelberger Handschrift Pal. 343, Berlijn 1905 (Deutsche Texte des Mittelalters 5).
4.	Brüsseler Liederhandschrift. Handschrift Brussel. Kon. Bibl. Ms. II 144, geschreven 15/16de eeuw met aanvullingen uit de 17de eeuw. Beschrijving: R. Priebsch, ‘Aus deutschen Handschriften der Kön. Bibl. zu Brüssel’, in Zeitschr. f. deutsche Philologie 38(1906) blz. 301-333; 436-467; 39 (1907) blz. 156-179
5.	Langebeks Quarthandschrift, Kopenhagen Ny Kong. Samling 4^o 816; 101 Deense en Duitse wereldlijke en geestelijke liederen. Beschrijving: Joh. Bolte, ‘Deutsche Lieder in Dänemark. Ein Beitrag zur vergleichenden Literaturgeschichte.’ Sitzungsbericht d. preuss. Akademie der Wissenschaften, 1. Jahrgang 1927, Berlijn 1927, blz. 190-192; E. Kroman, ‘Eine adelige Liederhandschrift vom Hofe Friedrichs II’., in: Acta Philologica Scandinavica 6 (1931) 215-296 en Danmarks gamle Folkeviser, Bd. XII, Kopenhagen 1976, blz. 326-329

6.	Berliner Liederhandschrift von 1568 (Hs. Berlijn Mgf 752); 127 wereldlijke liederen. Beschrijving: A. Kopp, ‘Die Liederhandschrift vom Jahre 1568’, in Zeitschr. f. deutsche Philologie 35 (1903) blz. 507-562
7.	Liederhandschrift der Brüder Helmstorff (Hs. Berlijn Mgq 402); het handschrift is ontstaan in 1569-1575. Nog niet uitgegeven of beschreven. In het derde deel bevindt zich een verzameling van 44 liefdes- en gezelschapsliederen. Was in het bezit van de ‘Brüder Helmstorff’
8.	Niederrheinische Liederhandschrift (Hs. Berlijn Mgq. 612); 69 wereldlijke liederen, daarnaast spreuken en andere notities. Beschrijving: A. Kopp, ‘Die niederrheinische Liederhandschrift’, in Euphorion 8 (1901) blz. 499-528; 9 (l902) blz. 21-42, 280-310, 621-637
9.	Osnabrücker Liederhandschrift (Hs. Berlijn Mgf. 753); 150 wereldlijke liederen. Het handschrift is afkomstig uit Magdeburg. Beschrijving: A. Kopp, ‘Die Osnabrückische Liederhandschrift vom Jahre 1575’, in Archiv f.d. Studium d. neueren Sprachen und Literaturen 11 (1903) blz. 1-28; 257-274; 12 (1904) blz. 1-24
10.	Liederhandschrift der Katharina von Hatzfeld (ook bekend onder de naam Ldb. der Amalia von Cleve-Jülich) (Hs. Berlijn Mgq 1480); 32 profane en religieuze liederen en spreuken. Het handschrift is in het midden van de 15de eeuw ontstaan. Beschrijving: Joh. Bolte, ‘Liederhandschriften des 16. Jahrhunderts. Das Liederbuch der Herzogin Amalia von Cleve’, in Zeitschr. f. deutsche Philologie 22 (1890) blz. 397-426. Vgl. K. Schumacher, ‘Das sog. ‘Liederbuch der Herzogin Amalia von Cleve-Jülich-Berg’, in Zeitschr. f. deutsche Philologie 45 (1913) blz. 493-495
11.	Darmstädter Liederhandschrift (Hessische Landes- und Hochschulbibliothek Darmstadt, Hs. Nr. 1213); Franse, Duitse en Italiaanse liederen en spreuken. Beschrijving: A. Kopp, ‘Die Darmstädter Handschrift Nr. 1213’ in Zeitschr. f. deutsche Philologie 37 (1905) blz. 509-515
12.	Liederhandschrift des Grafen Hans Gerhard von Manderscheid. Vroeger in de Fürstlich Stolbergische Bibliothek in Wernigerode, nu verdwenen; laatste derde deel van de 16de eeuw. Slechts een register van de beginregels van de liederen werd gepubliceerd door Joh. Bolte, ‘Die Liederhandschrift des Grafen Hans Gerhard von Manderscheid’, in Jahrb. f. Volksliedforschung 3 (1932) blz. 148-154; 84 wereldlijke en geestelijke liederen
13.	Königsteiner Liederbuch (Hs. Berlijn Mgq 719); 148 wereldlijke liederen. Uitgave: P. Sappler, Das Königsteiner Liederbuch Ms. germ. qu. 719, Berlin, München 1970

4. Duitse drukken

Verreweg de meeste van de aangehaalde drukken zijn opgenomen in het Répertoire International des Sources Musicales (= RISM) en wel in de delen Recueils Imprimés (= RI) of in de Einzeldrucke (= Einzeldr.) Belangrijke voor ons bereikbare uitgaven van enige drukken werden mede in de voetnoten opgenomen.

1.	Peter Schöffers Sammlung, Mainz 1513; zonder titel, 62 meerstemmige liederen; RISM, RI 1513² blz. 96; Uitg.: Gesellschaft Münchener Bibliophilen: Peter Schöffers Liederbuch, Mainz 1513, facsimile, München 1909; vgl. verder K. Hasse, Das Chorwerk xxix. Fünfzehn deutsche Lieder aus Peter Schöffers Liederbuch (1513), Wolfenbüttel 1934
2.	Johann Ott's I. Liederbuch, Neurenberg 1534, 121 liederen; II. Liederbuch, Neurenberg 1544, 115 liederen: RISM, RI 1544²⁰ blz. 147; Partiturausgabe durch R. Eitner und O. Kade, Publ. des Vereins f. Musikgeschichte I.-III. Jahrgang, Berlijn 1873-1875; R. Eitner e.a., Einleitung, Biographieen, Melodieen und Gedichte zu Johann Ott's Liedersammlung von 1544, ibid. IV, Berlijn 1876; H.J. Moser, Hans Ott's erstes Liederbuch, Acta Musicologica vii 1935
3.	Gassenhawerlin, Frankfurt a. Main, Bei Christian Egenolff MDXXXV. Im Hornung; 39 wereldlijke liederen voor 4 stemmen; RISM, RI 1535¹⁰ blz. 113
4.	Gassenhawerlin und Reutterliedlin zu Franckenfurth am Meyn bei Christian Egenolff 1535; RISM, RI 1535¹³ blz. 114; facsimile-uitgave door H.J. Moser, Augsburg 1927
5.	Uit de drukkerij van Kunigund Hergotin in Neurenberg zijn in de tweede helft van de 16de eeuw diverse vliegende bladen met populaire liederen afkomstig. Vgl. Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Allgemeine Enzyklopädie der Musik, dl. 6, trefwoord: Hergot
6.	Graszliedlin, Frankfurt am Main 1535; 28 wereldlijke liederen voor vier stemmen; RISM, RI 1535¹² blz. 113
7.	Hans Newsidlers Lautenbuch, Neurenberg 1536; RISM, RI 1536¹² en 1536¹³, beide blz. 116
8.	Georg Forster stelde tussen 1539-1556 5 liedboeken samen met in totaal 380 liedbewerkingen; vgl. RISM, RI 1540⁶ blz. 129. Nog tijdens zijn leven verschenen er verschillende drukken van, op verschillende plaatsen en onder verschillende titels. Een uitgave ervan verzorgde M. Elizabeth Marriage onder de titel: Georg Forsters Frische Teutsche Liedlein in fünf Teilen, hrsg. von ... Halle a.S. 1903. Neudr. deutscher Literaturwerke des XVI. und XVII. Jahrhunderts, 203-206; Verder vgl. R. Eitner, Georg Forster, Der zweite Teil der kurtzweiligen guten frischen teutschen Liedlein, Publ. des Vereins f. Musikgeschichte xxix, Leipzig 1905; K. Gudewill e.a., Georg Forster, Frische teutsche Liedlein (1539-56), in Das Erbe deutscher Musik, Reichsdenkmale xx, Wolfenbüttel 1942; H. Kallenbach, Georg Forsters Frische teutsche Liedlein, Diss. Giessen 1931
9.	Berg und Neubers Liederbuch, 68 liederen, Neurenberg, ca 1550; RISM, RI 1550²³ blz. 132
10.	Bergreihen. Een verzameling geestelijke en wereldlijke liederen. Een uitgave verzorgde Gerhard Heilfurth e.a., Bergreihen, Eine Liedersammlung des 16. Jahrhunderts mit drei Folgen. Hrsg. von ... Tübingen 1959 (Mitteldeutsche Forschungen 16)
11.	J. Wannenmacher, Bicinia, Bern 1553. Duitse psalmen en andere liederen door Joh. Vannium; 2 stemmen; RISM, RI 1553 ³¹, blz. 196

12.	Sebastian Ochsenkuhn, Tabulaturbuch auff die Lauten, Heidelberg 1558; RISM, RI 1558²⁰ blz. 224
13.	Jacob Regnarts Villanellen voor 3 stemmen. 1573-1587; 3 dln; volledige uitgave München 1587; RISM, Einzeldr. 1574¹³, trefwoord Jacob Regnart. Vgl. verder R. Eitner, Jakob Regnart's Deutsche dreistimmige Lieder nach Art der Neapolitanen nebst Leonhard Lechner's fünfstimmiger Bearbeitung, Publik. des Vereins f. Musikgeschichte xix, Leipzig 1895; H. Osthoff, Jacob Regnart, Deutsche Lieder mit fünf Stimmen vom Jahre 1580, Kassel 1928
14.	Het Ambraser Liederbuch, zeer waarschijnlijk in 1582 te Frankfurt a.M. gedrukt, bevat 260 liederen. Het ontleent zijn naam aan een vroegere verblijfplaats, kasteel Ambras in Tirol. Nu Kunsthistorisches Museum Wenen, signatuur nr. 5410 (Samml. f. Plastik und Kunstgewerbe). Uitgave: Jos. Bergmann, Das Ambraser Liederbuch vom Jahre 1582. Hrsg. von ... Stuttgart 1845; herdruk Hildesheim 1962
15.	Het Berliner Liederbuch, evenals het vorige zeer waarschijnlijk gedrukt te Frankfurt a.M. in 1582, bevat 200 liederen. Vroeger Königl. Bibl. Berlijn, signatuur Yd 5041, nu in Deutsche Staatsbibliothek, Oost-Berlijn. Hier bevinden zich ook twee van de door ons bij nrs. 29 en 30 aangehaalde drukken van Kunigund Hergotin
16.	O. Siegfried Harnisch, 3 dln. Teutsche Lieder; Helmstedt 1587; id. 1588, derde deel Neurenberg 1604
17.	Paul von der Aelst, Blumm und Aussbund Ausserlesener Weltlicher, Züchtiger Lieder und Rheymen, Deventer 1602; verzameling van Franse, Hoogen Nederduitse liederen. Herdruk door Ernst Schulte-Strathaus, München 1912

5. Nederlandse literatuur en bundels

1.	G. Kalff, Het lied in de Middeleeuwen, 1884 (herdruk 1972)
2.	Fl. van Duyse, Het oude Nederlandsche lied; wereldlijke en geestelijke liederen uit vroegeren tijd. 3 dln. en register, 's Gravenhage 1903-1908
3.	H.F. Wirth, Der Untergang des Niederländischen Volksliedes, Haag 1911
4.	J. Pollmann en P. Tiggers, Nederlands Volkslied, z. pl. 1946
5.	R. Lenaerts, Het Nederlands polifonies lied in de zestiende eeuw, Mechelen/Amsterdam 1933
6.	M. Prick van Wely, De bloeitijd van het Nederlandse volkslied. Vanaf het ontstaan tot aan de tweede helft van de 17de eeuw, Haarlem z.j. (1965²)

6. Duitse literatuur en bundels

1.	L. Uhland, Alte hoch- und niederdeutsche Volkslieder. Mit Abhandlung und Anmerkungen, 2 dln., Stuttgart enz. 1844-45

2.	L. Erk-Fr.M. Böhme, Deutscher Liederhort. Auswahl der vorzüglicheren deutschen Volkslieder nach Wort und Weise aus der Vorzeit und Gegenwart, gesammelt und erläutert von Ludwig Erk. Im Auftrage und mit Unterstützung der Königlich Preussischen Regierung nach Erks handschriftlichem Nachlasse und auf Grund eigener Sammlung neubearbeitet und fortgesetzt von Franz M. Böhme. 3 dln., Leipzig 1893-1894
3.	P. Alpers, Alte niederdeutsche Volkslieder, Münster 1960²
4.	E-L-von Knorr, Deutsche Volkslieder. 168 volkslieder und volkstümliche Lieder. Reclam Universalbibliothek Nr. 8665-68, z. pl. 1963
5.	E. Klusen, Volkslieder aus 500 Jahren. Texte und Noten mit Begleit-Akkorden. Frankfurt a.M. 1980 (Fischer Taschenbuch 2951)

Vorige Volgende