Yang. Jaargang 17

[p. 62]

Poko, fmf, vp, litera en de anderen

SISSENDE KAMELEON van GEERT VERBEKE (Kortrijk) bevat zestig stukjes proza met soms poëtische allure. Apokalyptisch, ikjessprokkelend, soms treffend eenvoudig, soms grillig neologiserend. Verbeke verrast hier en daar door mislukkende vermetelheid of frappante taligheid. Het zal wel weer zo zijn dat, als je de man in kwestie kent, het werk in een ander (vaak beter) daglicht komt te staan. En dat zou niet mogen zijn. De uitgave, erg origineel en gezellig in de hand liggend, is een realisatie van POKO, ofte POEZIEKOLLEKTIEF KORTRIJK. Dat zelfde POKO bezorgde eveneens VERBROKEN STILTE, een kollektieve gedichtenbundel waar veertien mensen aan meewerkten. Logisch gevolg is een aantal hoogten en laagten, poëzie kan je bezwaarlijk gaan kollektiviseren. Misschien is dit van POKO een krisisrefleks. ALAIN DELMOTTE, PIET BELS, GEERT VERBEKE en CLAIRE BUYSSCHAERT schrijven m.i. af en toe verzen om even bij te verwijlen.

Mijn oog kan geen spijt worden,
alleen huiver ik
de veelheid
van uitgebluste waanzin
om wat gelukkig
niet geworden is.
Onmachtige kreet
die zijn adem terugvindt
in het huilen om de maan
wanneer ze tweemaal rond was.

(Cl. Buysschaert)

Bekijk me nu met verse vrieslucht
bewoon de leegte van mijn zwijgen
of ontferm je over mijn sprokkelhout,
ik schenk je een avondschelp.

(G. Verbeke)

POKO is bereikbaar op Burgemeester Pyckestraat 19,8500 Kortrijk.

De tweede druk van DE STILTE GROEIT (gedichten van JOZEF DELEU) in de reeks Poëtisch Erfdeel der Nederlanden verscheen in de loop van 1980.

De lucht is heet
van God
of wie weet
van een sombere vrees
waarvan ik
niet genees.

(Beklemming, p. 21)

Je hebt Bourgondische poëzie en je hebt woordkarige. Geen van beide is verkeerd maar je kan er ook tussenin. Ik geloof dat de dichter Jozef Deleu zich van de woordkarigheid bedient. De titel suggereert dit overigens. Als ik in naam van mezelf schrijf dan moet ik bekennen niet erg door deze poëzie aangesproken te worden. Ja, gepolijst tot minimale zegging, afgevlakt tot de gladheid van de kei is bereikt, O.K. Maar het boeit mij niet. En poëzie is hopelijk toch niet uitsluitend voor mensen geschreven die de gezegende Jaren van Berusting & Aanvaarding hebben aangevat. Wel mooi is dit, b.v.:

Een hond blaft
een gat in mijn hoofd.
Van heimwee ziek
heft hij kop
en ketting
naar de sterren op.
Mijn bloed is donker
en de schaduw rood.

(Nacht, p. 9)

Het idioom van Deleu heeft me niet verrast, althans, wat de totaliteit van DE STILTE GROEIT betreft. Toch ben ik niet af-

[p. 63]

kerig van een konfrontatie tussen mijn ego en deze poëtische selektie. Men leert al lezende, van elkaar.

Het FRANS MASEREELFONDS is opnieuw present: MARK BRAET, LIEFDE HET MEERVOUDIG WOORD - YANNIS RITSOS, GANG EN TRAP - PABLO NERUDA, DAT DE HOUTHAKKER ONTWAKE. Neruda hoeft niet voorgesteld. Ritsos is een Grieks dichter die onder de militaire diktatuur in diverse gevangenissen zat. De bundel bevat heel veel gedichten met prozakarakter. HILDE DE BRUYN bezorgde de vertaling, LOUIS ARAGON schreef het voorwoord. Kenmerkend voor deze poëzie is het prozaïsche karakter van de zegging, maar achter de eenvoud der onderwerpen schuilt wellicht revolutionaire beeldspraak. Van deze boeiende verzetspoëzie in de ruimste en soms engste betekenis van het woord kan je de huiver zó afschrapen. De bundel van Mark Braet is verrassend fris. Uit het emblematische openingsgedicht citeer ik:

2. Als een korf vol bijen gonst de wereld;

veranderingen voltrekken zich wetmatig.

De woedende mens is een architekt geworden

die een nieuwe kartering maakt,

geluk en vrede aan de dagorde stelt.

3. Maar ook wij weten met beslistheid:

woede alleen is niet voldoende.

De grote sterkte van LIEFDE HET MEERVOUDIG WOORD schuilt wellicht in de zeer originele zegging die schroomvalligheid en vakkunde verenigt. Zo vliesdun als deze poëzie zal de liefde wel wezen.

EEN WITTE MEI HAALT DE LIJKWAGEN BINNEN is de te modieuze titel voor een nieuwe bundel van GIE LUYTEN. De covertekst is in al zijn spektakulariteit mislukt en staat erg oubollig. Niemand trapt daar nog in. Overigens bespeur ik een spellingfout. Simon Vinkenoog en Roel Van Duyn deden dat beter in hun tijd. Wat de gedichten betreft: die komen al veel beter over als het didaktische gezeur uit vroegere bundels. Uit het titelgedicht:

Dood is uit zijn rolstoel
gevallen en speelt patience met
niemand. Vergeten reisdoel
haalt de veerman naar morgen nog net.

(p. 33)

Er is zeer veel aan smaakmakerij gedaan: publikaties van Gie Luyten, alle positieve ‘stemmen’ over Gie Luyten, het leven van Gie Luyten, in voorbereiding van Gie Luyten. In plaats van het bedoelde effekt te sorteren, irriteert het mateloos. Deze bundel was gelijk de Panther Paperback Poëzieprijs 1980. Ja.

Bij OPWENTELING verscheen VEEL NU NOTEREN van de overleden TON VEUGEN en DE LAATSTE HOEKSTEEN van CAR FLANDERS. Het parlando van Veugen sprak me op geen enkele bladzij aan, terwijl het gekultiveerde pessimisme van Flanders wel goed genoeg was om een lokale Zottegemse prijs weg te kapen. Een ereronde:

hoor hoe de nacht
met kattepassen langs de muren sluipt
hoe zacht de duisternis
de lichten smoort
onder een stolp van mossig groen

(p. 14)

P.S. Lieve L., ik vond het woord ‘klef’ in meerdere recente bundels terug. Men wordt er immer woordbewuster op.

Joris Denoo