Westland. Jaargang 1

Inleiding tot de Duitsche Bedrijfsorganisatie

ALF. Herten: De Duitsche Ekonomische Bedrijfsorde. (,Volk en Staat’ Antwerpen 1942).

Op elk terrein waar het volksleven tot uiting komt, eischt de nationaal-socialistische Staat de leiding voor zich op. Nergens is dit op zoo uitdrukkelijke wijze gerealiseerd als op het gebied der ekonomische bedrijvigheid. En met reden! De diepgaande verandering die het wereldbeeld thans ondergaat wordt in de ekonomische verhoudingen zoo sterk weerspiegeld dat, al wordt de vrije ondernemingsgeest nog steeds naar waarde geschat, het toch niet meer mogelijk is, den alleenstaanden ondernemer de volledige richtinggevende macht over zijn bedrijf, over te laten. Zooveel factoren werken van buiten af op zijn onderneming in, dat de veelheid en uitgebreidheid van alle mogelijke interferenties aan zijn blikveld ontsnappen. Hij kan de totaal-ekonomie en den volledigen samenhang der staats-politische opgaven, die het lot van zijn onderneming beïnvloeden, niet gansch in zich opnemen om diensvolgens te handelen.

De nationaal-socialistische Duitsche Staat heeft de extreme oplossing, de volledige Staatsekonomie in handen te nemen, en diensvolgens zelf ondernemer te worden, afgewezen. Het behoort tot het diepere inzicht van zijn revolutionneerende wereldbeschouwing, dat wezenlijke en duurzame

[p. 371]

scheppingskracht slechts leven kan door de immer opborrelende geesteskracht van den wagenden en verantwoordingsbewusten ondernemer.

Het dynamisme van de nationaal-socialistische wereldbeschouwing heeft de goede oplossing gebracht door tusschen den Staat en de ekonomie een middelaar te scheppen. Deze is de Duitsche ekonomische bedrijfsorde, die de algemeene opgave wordt toegewezen, de grondgedachte der ondernemingsvrijheid te doen harmonieeren met de staats-ekonomische richtinggeving.

In zijn werk heeft Herten een volledig Hoofdstuk gewijd aan het wezen en de opgaven van de Duitsche Bedrijfsorganisatie en is hij er in geslaagd de rol der Organisatie als hulporgaan van aen Staat op duidelijke wijze te omschrijven. Een tweede Hoofdstuk is gewijd aan de ontwikkeling van de Organisatie, terwijl in het Derde en Vierde Hoofdstuk het lidmaatschap en de opbouw in Kamers en Groepen wordt beschreven. Ten slotte is het Vijfde Hoofdstuk gewijd aan de afzonderlijke opgaven der Ekonomische Bedrijfsorganisatie. Hieruit vooral blijkt de veelzijdige invloed die door de Organisatie op het gansche ekonomische leven in den Staat wordt uitgeoefend. We vermelden o.a.: de medewerking aan de technisch-juiste productie en verdeeling - de medewerking aan de ekonomisch-juiste productie en verdeeling (marktregeling) - de eeregerechtelijke beschikkingen.

Het werk van Herten heeft o.i. het gebrek, dat het niet voldoende verstaanbaar gemaakt wordt door passende voorbeelden, die den leek een meer duidelijk beeld moeten geven van de eigenlijke werking der Organisatie. In dit opzicht is het zelfs als materiaal voor studiegemeenschappen minder geschikt. Ook ware een vergelijking met de vroegere liberalistische ekonomie, vooral voor den Vlaamschen lezer, die een flinke scholing over 't algemeen ontbeert, als slot op zijn plaats geweest.

Wie de maatregelen die op bedrijfsorganisatorisch gebied in ons land getroffen werden, niet of in onvoldoende mate heeft opgevolgd of begrepen, is de lezing van Herten's werkje ten zeerste aan te raden. Het verduidelijkt op klare wijze het wezen en het waarom van deze ordening.

Ir.J. Haesaerts