Leefwereld
Een lichte huiver bekruipt mij wanneer een schrijver van een literatuurboek voor het voortgezet onderwijs in een toelichting schrijft: ‘Jonge mensen zijn op zoek naar het leven en antwoorden zijn juist te vinden in de literatuur!’ Dat is geen Nederlands. In het eerste deel van zin wordt helemaal niet gerept van vragen waarop de literatuur een antwoord zou hebben. En of de literatuur er is voor antwoorden op levensvragen is bovendien lang niet zeker. Het zou wel eens kunnen zijn dat de literatuur meer vragen oproept dan beantwoordt. Door het voor te stellen alsof de literatuur Lieve Lita is denken pedagogen hardnekkig dat ze de jeugd tot de literatuur kunnen brengen, zoals ze in hun wanhoop ook vaak denken dat dit hun zal lukken door de leerlingen erop te wijzen dat een boek een hedendaags thema (drugs, disco) heeft. Als het zich maar ‘dicht bij hun leefwereld’ afspeelt, dan zijn ze wel te paaien. Het is tragisch dat het vele werk dat Wim Geene heeft verricht voor het literatuurboek Zes keer dwarskijken. Thema's, genres, schrijvers, geschiedenis, kritieken, verschijnselen (Uitgeverij De Kangoeroe, Leiderdorp, 419 p., f 48,90) teniet wordt gedaan door het beroerde Nederlands waarin alles geschreven is. De hoofdtitel doet het niet vermoeden, maar de opzet van het boek is niet zo kwaad. Het wil een ‘totaal literatuurboek’ zijn waarin zowel literatuurgeschiedenis wordt bedreven, literaire werken en literaire thematiek wordt behandeld, literaire termen, genres en stromingen (en tijdschriften) worden besproken en bovendien literaire critici, literaire kritiek en ‘literaire verschijnselen’. Dat is ambitieus en natuurlijk eigenlijk onmogelijk, maar de dwarsverbindingen die op deze manier kunnen worden gelegd maken het aantrekkelijk. Het boek is rigoureus systematisch opgezet en uit de praktijk van het lesgeven tot stand gekomen (zoals alle
boeken van deze uitgeverij, die is opgezet door leraren). De hele Nederlandse literatuur tot in onze tijd komt erin aan de orde volgens die doorsneemethode, maar wel in een rigoureus gesimplificeerde vorm. Alle beschrijvingen (want waardeoordelen worden zo veel mogelijk ontweken om de leerlingen ‘van boven af’ niet een mening op te dringen) zijn óf braaf volgens de bekende boekjes, óf naiëf, óf het zijn afschuwelijke vereenvoudigingen. Van een groot aantal schrijvers worden biografietjes gegeven en korte omschrijvingen waar hun representatieve boeken over gaan - op zich al een twijfelachtig werkje. Over De ziekte van Middleton van Gerrit Krol: ‘Zwervend door drie werelddelen noteert de ik-figuur zijn ervaringen en seksfantasieën over de vrouw als sekspartner.’ Ook al bezorgt het Krol maagpijn, zo wil het er wel bij de jeugd wel in! Het is jammer dat alles zozeer wordt versimpeld, want de opzet van het boek is niet onaardig en er staat onstellend veel in, zelfs plaatjes.
CP
Aan deze pagina werkten mee: Peter van Zonneveld, Carel Peeters en Diny Schouten
Auteursrechtelijk beschermd