Relatiegeschenken
Het gebeurt, maar het doet de naam geen goed: een uitgeverij die ter gelegenheid van de jaarwisseling de relaties tracht te verblijden met een agenda-met-firmanaam. Die van Unieboek, toch al goud-op-snee, heeft de naam van de begunstigde in goudfolie ingestempeld - een cadeautje waarvan de exclusiviteit letterlijk opdringerig is. Nieuwjaar valt bijna samen met ‘Koppermaandag’, de tweede maandag in januari. Die feestdag voor de gilden wordt nog door één gilde in stand gehouden: dat der drukkers, die hun vrienden en relaties deswege een ‘Koppermaandagprent’ als fraai bewijs van hun vakmanschap sturen. Die van Designatori/Omnia Currunt in Enkhuizen is van exquis literair niveau: een miniverhaaltje van Marion Bloem, De regen de baas, waarin de schrijfster-als-zesjarige terloops de brandende vraag van alle scholieren (‘Waarom schrijft u?’) beantwoordt: ‘Om de regen de baas te zijn.’ De nieuwjaarswens van uitgeverij Bert Bakker is het bibliofielst, het ingetogenst en het begeerlijkst: een winters gelegenheidsgedicht van de weemoedige dichter Jean Pierre Rawie, dat de donkere levensmoeheid peilt van zijn laatste prachtcyclus Woelig stof (1989), met anachronistische accenten als het licht van een ‘kaarsevlam’ dat tot inkeer doet komen.
Het relatiegeschenk van de jubilerende uitgeverij Querido (1915-1990) is chique goud-opzwart, in chique cassette, en heet naar de chiqueste letter van het alfabet, de ‘q’. Battus denkt in Q in alfabetische volgorde na over zijn favoriete letter en verdedigt zijn favorietste schrijfwijzen, waaronder vanzelfsprekend barbeque. Battus' opwinding - dronk een Yaqui ooit een fles Yquem (Château d'-), en trouwde Jacqueline Bouvier John F. Kennedy opdat Nederlanders konden vragen Jacqueline Kennudie? - jaagt finesses na die slechts aan loquofielen besteed zijn, maar er zijn terzijdes die ook voor anderen edifiërend zijn, zoals de door Bertrand Russell opgemerkte paradox van de prent waaronder ‘zonder woorden’ geschreven staat, of de opmerking dat ‘niets zo goed is voor uw hoofd als er dingen uit te leren.’
Uitgeverij Dedalus stuurde de ‘vrienden’ een novelle van haar sterauteur Bob van Laerhoven. Intiem bombardement is een nogal zwaarmoedige vertelling waarin een zoon, die als journalist tijdelijk in Cambodja verblijft en overhaast naar Antwerpen vertrekt om afscheid te nemen van zijn stervende vader. ‘In Phnom Penh kwam ik mezelf tegen,’ heet het, en zeer droefmakend is ook de bombast waarmee de denkbeeldige reis naar ‘een bevroren jeugd’ is verwoord: ‘Het gewicht van de hele wereld heb ik in de schaal geworpen en afgewogen tegen de lichtheid van mijn jonge jaren. Ik zocht geen intimiteiten maar bombardementen, geen zelfkennis maar de brutale mallemolen van een immer stuiptrekkende wereld.’
Nijgh & Van Ditmar gaf als relatiegeschenk de laatste woorden uit van Herman Pierik: Lummels, opschieten! Pierik, gestorven op 9 april 1989, was journalist bij Trouw, welke krant ook de aantekeningen publiceerde die Pierik maakte over de ziekte die hem in korte tijd sloopte (vasculitis, een ontsteking van de bloedvaten). Pieriks columns zijn bitter: over de werkelijkheid achter Brinkmans kostenloze naastenliefde, of over het team van Ziekenfonds Amsterdam & Omstreken dat zich op ‘piëteit’ beroept om de beslissing van een afwijzend briefje te traineren. Pierik heeft de afwijzing nodig om bij de Sociale Dienst de kosten te kunnen aanvragen voor een hart/longtransplantatie in een buitenlands ziekenhuis. Oek de Jong schreef voor uitgeverij Meulenhoff een novelle vol middeleeuwse mystiek. In De geit wordt de zevenjarige Izaäk in het ‘klooster van de Vurige Broeders’ aan de Amsterdamse Achterburgwal geplaatst, onder de hoede van ‘Abt Mordechai’. Het verschrikte jongetje kan niet praten, totdat het de Heer behaagt om hem een vriend te sturen: een sprekende geit die Izaäk weer tot de mensen brengt. Ook het vriendengeschenk van uitgever Conserve verwijlt in de middeleeuwen. Mireille Madou schreef een cultuurhistorische reisgids over de belangrijkste pelgrimsroute naar Compostela de Santiago: Camino de Santiago; Heilige pelgrims, pelgrimsheiligen en heiligdommen langs de weg. Ook het voorwoord is vervuld van hoger doelen: ‘Het volstaat niet dat de camino de Santiago tot patrimonium van de mensheid is uitgeroepen. Die mensheid moet in de toekomst het haar toevertrouwde patrimonium met kennis van zaken en met grote eerbied tegemoet treden.’ Camino de Santiago is door Conserve gepland als eerste
deel van een serie over de bedevaarten naarde heilige Jacobus. De niet met geschenken bedeelde vrienden van andere uitgeverijen hoeven evenmin te wanhopen: in de meeste gevallen volgt een ‘gewone’ editie.
DS
Auteursrechtelijk beschermd