De belangrijkste bijzaak
1945. Na door het Rode Leger uit Duitse gevangenschap te zijn bevrijd, werden duizenden West- en Zuideuropeanen, in afwachting van repatriëring, verzameld in een opvangkamp nabij Odessa aan de Zwarte Zee. Om het wachten te verkorten werd al spoedig besloten iets te organiseren dat alle nationaliteiten wel zou aanspreken en dat tegen iedere Babylonische spraakverwarring bestand zou zijn: voetbal. Zo is daar in Odessa ook een duel Holland-België gespeeld. Spelers en toeschouwers waren mensen die de onderwereld van de concentratiekampen hadden overleefd. Ik heb een ooggetuige horen vertellen dat er tot zijn verbijstering rondom die wedstrijd hooglopende ruzies en onenigheden zijn uitgebroken. De kwestie was: buitenspel of niet. Is voetbal dan inderdaad de belangrijkste bijzaak op aarde? ‘Voetbal is de spil waaromheen de wereld draait,’ steken Ton van Rietbergen en Bastiaan Bommeljé, samenstellers van de bundel De bal (Parnassus Press, 154 p., f 24,90) in hun inleiding maar meteen van wal. En: ‘Voetbal is kunst. Wie Johan Cruijff ooit heeft zien voetballen, weet dat. Erover schrijven is een nog grotere kunst. Wie DE BAL leest weet dat.’ Een waar woord. En wie De bal leest, wordt er inderdaad op pijnlijke wijze aan herinnerd. Het is een merkwaardig samenraapsel geworden, van een sterk wisselende kwaliteit. De onvermijdelijke Nico Scheepmaker boog zich over de onderbroek van Sjaak Swart. Zijn onderwerp is bijgeloof, maar veel meer dan het opsommen van oudbakken materiaal doet de auteur niet. Youp van 't Hek leverde een van zijn mindere NRC-columns in. Een schets van de trainer, te herkennen aan de onuitgepakte verhuisdozen. Van 't Heks polemische stukken kunnen me veel meer bekoren. Een andere oude bekende. Herman Kuiphof, haalt met enige zelfspot herinneringen op aan zijn carrière als speler bij een Voorburgse
amateurvereniging. Aardig, maar ook niet meer dan dat. Er is een korte bijdrage van Paul de Ronde, die nog wel iets korter had gekund. Redacteur Bommeljé tracht in zijn eigen artikel een verband aan te tonen tussen cultuurhistorische en voetbalhistorische ontwikkelingen. Een interessant uitgangspunt en hij heeft de klok ook wel degelijk horen luiden, maar hij werkt helaas niets uit, waardoor je als lezer niet weet wat je er mee aan moet. Jammer, alweer. De bedoeling (voetbal als cultuurverschijnsel serieus te nemen) is lofwaardig, maar veel van de bijdragen hebben de hinderlijke toon van kijk-mij-eens-intelligent-overvoetbal-schrijven! Als ik dan ook nog vertel dat De bal een lelijk omslag heeft, geen foto's bevat en barst van de zetfouten... Maar gelukkig: Kees Volkers vertelt overeen mooie voetbaljeugd in Vlaardingen, en stal mijn hart door zijn passie voor Radio Veronica te verliezen toen een dj de uitslagen voorlas en Fortuna Vl. uitsprak als ‘Fortuna Zes’. Inderdaad. Net zo erg als Europarlementslid Jessica Larive, die het laatst in een tv-discussieprogramma over voetbalvandalisme met aplomb had over ‘de FC Milaan’. Waar bemoeien zulke mensen zich mee? Voorts is er een relativerend stuk van Rik de Saedeleer, die je wel om een anekdote kunt sturen. Eveneens de moeite waard is een interview met Willem van Hanegem, die overigens moet oppassen niet de Peter Ustinov van de voetbalmedia te worden: houd hem een microfoon voor de neus en er komt altijd wel een aforisme uit. Nu maar even een tijdje niet meer interviewen, al is het ook ditmaal weer raak: ‘Kijk, als je geen hersens hebt, dan moet je lopen.’ En over de tijd onder Happel: ‘Als wij met 1-0 voor kwamen, dan gingen we naar binnen en dan praatten we niet over onszelf, maar dan probeerden we ons te verplaatsen in wat er naast ons in die andere kleedkamer gebeurde. Je
ging gewoon die spelers analyseren en dan wist je: Die en die hebben het al opgegeven.’ Daar spreekt een winnaar. Hoogtepunten van De bal zijn een briefwisseling tussen Jan Mulder en oud-doelman Jan Plekker over de teloorgang van het mysterie van de keeper (hoewel je de geboren keeper er in een groep nog altijd uit kunt halen) en een fantasie van Megchel J. Doewina in de categorie Weet je moeder wel dat je hier bent? Deze laatste twee inzendingen komen in de buurt van literatuur. En dat is waar we toch eigenlijk op zitten te wachten.
NM
Aan deze pagina werkten mee: Atte Jongstra, Niek Miedema, Peter van Zonneveld.
Auteursrechtelijk beschermd