Vrij Nederland. Boekenbijlage 1989

Brieven

Doodspool van het Aarde-hoofd

In de Boekenbijlage van 8 juli staat een verhaal van Lucas Reijnders, waarbij ik voor de zoveelste keer zuchtend tot de conclusie kom dat de journalistiek in Nederland steeds meer vastloopt in verzuurd cynisme (slecht voor het milieu!).

Kennelijk hebben Gaia en Gaiasofie toch een gevoelige geraakt bij Reijnders. Hij heeft ‘zelden boeken over milieukwesties gelezen die zo deprimerend zijn’ als de boeken van Kees Zoeteman en Elisabet Sahtouris. De beste methode om een boek de vernieling in te schrijven is citaten uit hun verband te rukken en daar honende opmerkingen omheen te plaatsen. De ‘dans’ van Gaia in het boek van Sahtouris is een metafoor, waarmee zij wil aangeven hoe uit een eenvoudig begonnen dans door improvisatie en evolutie een prachtig en zinvol patroon kan groeien. Zelf maakt zij ook duidelijk dat elk begrip dat we ons van de natuur maken in wezen metaforisch is, en dat we een metafoor nooit met de werkelijkheid mogen verwarren.

‘Sahtouris behoort tot de New Age stroming.’ Punt, uit. Ja. So what? Reijnders behoort niet tot de New Age stroming. Nou, en?

Wij zijn deel van de Aarde, deel van de natuur. We staan er niet boven zoals de verstarde mensen (mannen) van de mechanistische wetenschap in hun waanwijsheid hebben aangenomen. Zo hebben we nu eindelijk ontdekt dat we de tropische regenwouden moeten bescheren omdat ze de longen van ons en de Aarde zijn.

Sahtouris grijpt niet terug op Lamarck, maar ontwikkelt haar eigen visie. Zij toont aan dat de Darwinistische opvattingen uitstekend pasten in de visie van voorstanders van menselijke competitie en uitbuiting. We hebben nu een andere visie dan de Darwinistische nodig. Zo verschuiven in de loop van de tijd wetenschappelijke paradigma's. Jammer genoeg weigeren nog steeds vele wetenschappers de Aarde als een levend organisme te zienn. Mannelijke controle en beheersing van de Aarde lijken voor hun nog steeds belangrijker dan het leven zelf. De benadering van Gaia van Sahtouris is inderdaad zeer vrouwelijk, feministisch als Reijnders dat wil. Zij schrijft echter ook: ‘Er is geen reden om de geschiedenis te verdraaien om feministische of anti-feministische standpunten te ondersteunen. Er is ook geen reden voor moderne mannen om zich trots of schuldig te voelen over een verleden waarmee zij niets te maken hadden, er is ook geen reden voor vrouwen om hen daarvoor verantwoordelijk te stellen. Waar het op aankomt is wat we allen gezamenlijk nu doen om ons van een gezondere toekomst te verzekeren.’ Deprimerend, Reijnders?

Baarn,

Anders Pieterse