Vrij Nederland. Boekenbijlage 1989

[p. 2]

Ter zake

Hans Bouman & Ed van Eeden

Dit voorjaar is dan wel geen prospectus verschenen van uitgeverij Furie, maar dat wil niet zeggen dat het fonds niet meer bestaat. Op 1 juli viert Furie haar eerste lustrum met een voor relaties van de uitgeverij gedrukte uitgave van Ontmoeting met Djuna Barnes, Michelle Causse's verslag van een van de zeldzame interviews die de schrijfster afgaf. In het najaar verschijnt de handelseditie van het boekje, als begeleiding van het al verleden jaar aangekondigde Ladies Almanack van Barnes. Furie heeft deze lente geen boeken laten verschijnen omdat nagedacht moest worden over ‘de kostenbeheersing in verhouding tot de omzet’, vertelt uitgeefster Rosa Polléò: ‘Hoewel er groei in het bedrijf zat, was de basis toch te smal om de ontwikkeling van hobbyisme naar een professionele uitgeverij te kunnen dragen. Daarom moesten we ons bezinnen op de vraag of doorgaan wel haalbaar was.’ De continuering van Furie is mogelijk gebleken, omdat het fonds zowel letterlijk als figuurlijk onderdak heeft gevonden bij uitgeverij In de Knipscheer. Evenals eerder het tijdschrift Lust & Gratie is Furie verhuisd van het Amsterdamse Vrouwenhuis naar Knipscheers ruime pand op het Singel. Tegelijkertijd is de al bestaande samenwerkingsvorm tussen de uitgeverijen gewijzigd in een juridische overname: Furie wordt een imprint van In de Knipscheer. Frank Knipscheer, directeur van de uitgeverij, ziet de overname als ‘meer van redactioneel dan van zakelijk belang’: ‘Het beleid van Furie zal onafhankelijk voortgezet worden en wij hebben in de praktijk eigenlijk alleen de overhead overgenomen: promotie, aanbieding, vertegenwoordiging en administratie. Voor ons telde het feit dat Furie door zou gaan en haar eigen koers zou kunnen varen, zodat er een literaire vrouwenuitgeverij blijft bestaan die niet automatisch in een lesbisch of feministisch hokje te plaatsen is.’

Op 10 april 1990 wordt Leo Vroman 75 jaar. Rond die datum zal daarom een overzichtstentoonstelling van zijn werk worden ingericht in het Letterkundig Museum, en zal in het Stedelijk Museum Catharina Gasthuis, in Vromans geboorteplaats Gouda, een expositie van zijn tekeningen en schilderijen te zien zijn. Als begeleidende publikatie brengen uitgeverij Querido en het Letterkundig Museum daarbij een Vroman-feestbundel uit, met opstellen over zijn poëzie, proza, beeldend kunstwerk, brieven en ook zijn biochemische onderzoek. De samenstellers van dit rijkelijk geïllustreerde boek zijn Murk Salverda, hoofd van de afdeling tentoonstellingen van het Letterkundig Museum, de Neerlandicus Ben Peperkamp, Querido-redacteur Jan Kuijper, en Gerrit Willems van het Catherina Gasthuis. Volgens Murk Salverda wordt het Vroman-boek geen aflevering in de reeks Schrijvers-Prentenboeken, maar meer ‘een fraai uitgevoerd tussendoortje’.

Toen uitgeverij BZZTôH in oktober van het vorig jaar het boek 6 nullen en meer. Miljonairs in Nederland uitbracht, was de bedoeling dat het omslag ervan verlucht zou worden met een foto van een door geld omgeven heerschap in ietwat geborneerde welstand. De schrijver ervan, Hans Lormans, weigerde echter als model op te treden, en de redactie vond ook geen miljonair bereid om te poseren. Daarom kijkt nu BZZTôH-hoofdredacteur Phil Muysson de lezer aan vanaf de voorplaat van het boek, met slobkousen gezeten in een leren fauteuil en omgeven door vijf miljoen gulden aan bankbiljetten in grote coupures. Marian van der Beek, uitgeefster van A.W. Bruna, vond Muyssons initiatief kennelijk navolgenswaard. In de Zomeraanbieding-prospectus van haar fonds wordt het omslag getoond van Maxine Paetro's boek Als een vrouw moet kiezen.... Naast de tekst ‘Een succesvolle zakenvrouw wordt onherroepelijk voor de keuze gesteld: kind of carrière’, is Van der Beek afgebeeld met een kind in een wandelwagentje. ‘Ik zie niet in wat daar zo opmerkelijk aan is’, laat Van der Beek op enigszins aangebrande toon weten: ‘Zoiets gebeurt zo vaak, en ik vind het niet nodig er ook maar iets over te zeggen.’

Iedere boekenbeurs heeft tegenwoordig zijn ‘hype’. Tijdens de nogal rustige Frankfurter Buchmesse was in oktober de uitgekiende strategie van de Duitse uitgeverij Greno de oorzaak van een stormloop op Die letzte Welt van Christoph Ransmayr. Op de beurs die de American Booksellers Association begin deze maand in Washington hield was het beeld niet anders: de rechtenhandel was vrij tam, terwijl een enkel boek eruit sprong en sensatie wekte. Het ging ditmaal vooral om Streets of the Heart, het romandebuut van de Engelsman Hanif Kureishi, die tot dusver vooral bekend was als toneel- en scenario-schrijver. Zijn scripts voor onder andere My Beautiful Launderette en (While London sleeps) Sammy and Rosy get laid trokken internationaal de aandacht. Net als de filmscripts geeft Streets of the Heart een beeld van het Indiaas/Pakistaanse milieu in Londen, een zaak die door de Rushdie-rellen alleen maar aan actualiteit heeft gewonnen. Onder de vele belangstellenden voor het boek bevonden zich ook drie Nederlandse uitgevers. Zij moesten echter geduld oefenen, evenals hun buitenlandse collega's. Er was namelijk een klein probleempje met deze roman: hij was nog niet af. Een overijverige Amerikaanse literair agent had een nog ‘vuil’ typoscript laten circuleren, iets waarover Clare Loeffler van het Engelse agentschap Deborah Rogers zeer kwaad was. Dit bureau, dat Kureishi's rechten beheert, sloeg direct ieder bod af, en gelastte een adempauze. Streets of the Heart was nog geenszins publicabel en diende eerst grondig te worden herschreven. Kureishi hoeft overigens niet bang te zijn dat dit oponthoud de marktwaarde van zijn roman zal drukken. In juli wordt namelijk per land een veiling van de rechten ervan georganiseerd, en de tendens bij dergelijke verkopen is er een van steeds hogere prijzen.

Kijk uit voor Don Hofnar! Het jongmens van die naam bezoekt met zijn aktentasje vooral de hoofdstedelijke boekhandels, en roept dan verbaasd: ‘Hé, ligt mijn boek hier nog niet in de etalage? Daar moeten we dan eens iets aan doen, niet?’ Vervolgens maakt hij net zolang herrie tot hij uit de winkel wordt verwijderd, of tot het personeel zijn dichtbundeltje Kort dus goed inderdaad opvallend neerlegt. Tijdens de officieuze openingsavond van Poetry International zag Hofnar opnieuw kans zijn Veronicaachtige marketing-methoden op te doen vallen. Gebruik makend van een korte stilte tussen twee optredens, sprong hij het podium op, stelde zich voor, en prees zijn poëmen aan. Hij kreeg evenwel niet de kans ze ook voor te lezen: een technicus draaide direct de microfoon dicht, en de luidop maar voor de volle zaal onverstaanbaar declamerende Hofnar werd met zachte doch besliste hand verwijderd. Sommige organisaties maken graag zelf uit hoe ze hun uitstalkast inrichten.

De onverkwikkelijkheden tussen Vrouwenboekenkrant Surplus en uitgeverij An Dekker duren voort. Na de breuk tussen beide partijen, eind vorig jaar, is er aanvankelijk nog wel overleg geweest over exploitatierechten, maar dat brak al snel af. De gesprekken lagen ‘teveel in de verwijtende sfeer, en leverden alleen maar maagpijn op’, aldus Lucie Vermij, hoofdredactrice van Surplus. De uitgeverij heeft zich twee jaar lang verplicht de verliezen van het tijdschrift gedragen: een totaalbedrag van f 35.000,- volgens Dekker, dan wel f 9000,- volgens Vermij. Nu Surplus op eigen benen staat, wil An Dekker een compensatie-regeling treffen, vertelt advocate Willy Appelo namens de uitgeverij: ‘Zij gaan met een blad op sjouw dat de aanloopkosten heeft gehad, en An blijft met de brokken zitten’. Voorlopig is er echter nog geen uitkomst. Eerst ligt er een vordering van Surplus voor een bedrag van f 6500,- aan abonnementsgelden. Appelo noemt deze claim ‘onzorgvuldig, onbegrijpelijk, onbeleefd en onbehouwen’. Volgens haar heeft Surplus ‘geen poot om op te staan’ en steken er ‘andere motieven’ achter deze eis: ‘Dit soort gehannes is alleen maar kinnesinne. Er zijn blijkbaar mensen die er op uit zijn om An negatief in de publiciteit te brengen en haar zo te pakken.’ Lucie Vermij ziet dat heel anders: ‘Wij vragen alleen het geld dat ons toekomt, en waarvoor we een lening hebben moeten afsluiten. An heeft zelf het contract met ons opgezegd, want wij wilden dat niet: de redactie heeft twee jaar lang hard en gratis gewerkt.’ Het is nu aan de rechter om uit te maken hoe de zaak ligt, want het conflict is de inzet van een kort geding voor de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam, op donderdag 22 juni.