Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

[De essayist als enfant terrible - vervolg]

der. Hij laat haar niet onverschillig en de intimiteit groeit tot een bepaalde grens. Hazlitts liefde is totaal; wat háár gevoelens precies zijn blijft onduidelijk voor hem. Wanneer hij haar ten huwelijk vraagt en een ontwijkend antwoord krijgt, betekent dat echter geen einde van de intimiteit. Hazlitt vermoedt dat er iemand anders is. Sarah ontkent, maar vertelt dat er wel iemand is geweest die niet met haar kon trouwen omdat ze niet van zijn stand was. Er ontstaat in Hazlitt een enorme jaloezie, zijn idealisering van Sarah neemt buitengewone proporties aan. Haar toegeeflijkheid afgewisseld door afstandelijkheid brengt hem tot wanhoop. Het verloop van deze wanhopige passie voor Sarah Walker (door iemand ‘probably the most absurdely idealised of all literary goddesses’ genoemd) is in Liber Amoris te volgen aan de hand van de door Hazlitt beschreven scènes tussen hem en Sarah en aan de hand van de brieven die hij een vriend over de affaire schreef. Liber Amoris is een Engelse Werther behalve dat de held geen zelfmoord pleegt en alles echt gebeurd is. Het boek verscheen anoniem, maar The Times wist al snel om wie het ging. In een doorzichtige advertentie voor het boek werd vermeld dat de hoofdpersoon kort na de beschreven gebeurtenissen in Nederland was overleden. De door de Hogarth Press uitgegeven herdruk van Liber Amoris in 1985 bevat ook een fragment uit Hazlitts essay ‘On Great and Little Things’: het fragment dat gaat over zijn fascinatie voor ‘simple girls’. Hij schrijft daarin dat hij niet tot die ridders behoort die uit zijn op een prinses; evenmin kijkt hij uit naar ‘a woman of quality’. Hij geeft de voorkeur aan bescheiden schoonheden, zoals dienstmeisjes of herderinnetjes ‘met rode ellebogen, harde handen, zwarte kousen en kanten mutsjes’. Meisjes waar hij de voorkeur aan geeft, hoeven niet eens te weten dat hij schrijver is, want ze hoeven alleen maar van hem te houden, en niet van wat hij geschreven heeft. Liber Amoris is een grotesk boek, op de rand van een farce. Hazlitt was zich dat wel bewust, maar zijn grenzeloze passie was niet minder reëel. Zoals alles bij Hazlitt heeft deze passie een achtergrond die in zijn essays in meer objectieve vorm ter sprake komt, zoals in ‘On the disadvantages of intellectual superiority’. Zijn voordeel werd een nadeel in zijn affaire met Sarah Walker.

■