Dubieuze bronnen
Ontwerpen is een vak; design is, zoals iedereen weet, een mode. Zo bestaat er naast de degelijke broodwinning grafisch ontwerpen nu ook graphic design, een verschijnsel waaraan tentoonstellingen, gespreksavonden en plaatjesboeken kunnen worden gewijd. Eén zo'n plaatjesboek is het Graphic Design Bronnenboek (Gaade) van ontwerpster Liz McQuiston en grafisch docent Barry Kitts. Het is in het Nederlands vertaald; de oorspronkelijke titel luidt Graphic Design Sourcebook (1987). Het zegt toch wel iets als niet alleen een uitgever er brood in ziet een duur plaatjesboek te publiceren over zoiets specialistisch als grafisch ontwerpen, maar ook een andere uitgever een vertaling van datzelfde boek aandurft!
Een oproep: wil de vrouw, grijzend haar, mooie ogen, die op dinsdag 22 november om circa 15.45 uur in de trein tussen Leiden en Den Haag naast mij zat en informeerde naar titel en prijs (f 89,95!) van het toen door mij doorgebladerde boek, contact opnemen met de redactie? Ik zal haar het plaatwerk met alle liefde opsturen. En wel hierom:
- Grafisch ontwerpers hebben een dergelijk boek niet nodig; uit hoofde van hun beroep hebben ze immers zelf allerhande materiaal (‘bronnen’) in de kast staan. - De Nederlandse vertaling irriteert: men gebruikt het woord ‘belettering’ voor letter, ‘typografie’ voor lettertypen, ‘komisch blad’ voor stripblad en ga maar door. - De bronnen van dit Bronnenboek zijn dubieus. De auteurs pretenderen ‘een visuele gids voor de grafische vormgeving van de twintigste eeuw’ te hebben gemaakt. In werkelijkheid hebben ze links en rechts maar wat uit de kast getrokken, en het is duidelijk dat die kast in Engeland stond, (ín de rubriek ‘Kranten’ vinden we uitsluitend Britse dagbladen.) - De meeste, en misschien wel alle voorbeelden van kenmerkende letters zijn gefotografeerd uit de Encyclopedia of Typefaces (Jaspert e.a., 1970; herdrukt 1983) - zelfs compleet met de oorspronkelijke bijschriften! (Zie: Fregio Razionale, Bronnenboek bladzijde 63; Encyclopedia bladzijde 323). - De illustratiebijschriften zijn teleurstellend. Beeldt men dan eens een mooi en intrigerend ontwerp uit vervlogen jaren af, zodat de lezer benieuwd is naar ontwerper, jaartal en andere bijzonderheden, dan krijgt hij in plaats daarvan iets te lezen als: ‘Affiche voor schoonmaakmiddel van het merk “Zog”, Engeland, omstreeks 1910’; precies de dingen dus die je al met eigen ogen had waargenomen. - De Haagse ontwerpstudio Dumbar wordt meermalen genoemd als producent van belangrijke, toonaangevende ontwerpen in de jaren zeventig en tachtig. Ik heb niet kunnen nagaan of dit ook in de oorspronkelijke uitgave heeft gestaan of dat de vertaler (Aaldert van den Bogaard) een en ander heeft toegevoegd. Hoe het ook zij: een misverstand.
PS
Auteursrechtelijk beschermd