Truman Capote
vervolg van pagina 9
gebrek aan zijn benen, net zo klein als Capote, en had ook geen enkele kans in het leven gehad, en was daarom tot de moord, de totale vernietiging, van een heel gezin gekomen. Capote had dat onbewust sterk beseft, en bovendien nog bewust zitten wachten op de terechtstelling (die hij bijwoonde) omdat zonder dat zijn boek niet kon verschijnen. De basis van al die theorieën is toch hetzelfde: wraak. In dat kleine lijfje, in die vreemde, kwakende stem, in die kop met die snelle oogjes moet een venijn gezeten hebben dat op den duur niet te temmen was. Clarke noteert aan de ene kant dat al vóór het grote bal van 1966 Truman Capote aan zijn vrienden wel eens zegt hoe leeg en opgeblazen zijn jet-set-kennissen zijn. Maar aan de andere kant put hij zich uit in veronderstellingen hoe schitterend Answered Prayers geweest zou kunnen zijn als Capote al zijn gedachten en aantekeningen had kunnen uitwerken.
Maar terwijl ik dat las zat in mijn hoofd die suiker in de benzine in de tank van die auto van Capote waar Danny in mocht rijden. La Côte Basque is prachtig geschreven, maar de ondertoon is malicieus: het was een afrekening - en elke uitleg daarvoor js begrijpelijk. Zijn zwanen, een tamelijk blazende diersoort - hebben dat perfect begrepen en daarmee was, net als bij Danny en wie hem opvolgden, de breuk een feit. Wat restte was alleen maar suiker in de benzine, en zelfs Proust zou dat niet meer adequaat op papier krijgen. Het leidde tot een zo tragische zelfdestructie (drank, pillen, pathetiek, onmenselijke tranen) dat huiver de lezer van de laatste honderd bladzijden bevangt. Een paar weken geleden was op de televisie (BRT) een documentaire over Capote te zien. Jack Dunphy - altijd zijn vriend geweest, maar die zich op het laatst van het opzettelijke lijden terugtrok - werd gevraagd waarom Capote Answered Prayers niet had afgemaakt. ‘Het zat er niet meer in,’ zei hij. ‘Het was voorbij.’
Het antwoord ligt misschien voor de hand, en het is jammer dat Clarke - in een overigens mooi, soms te lang, boek dat over het hoofd ziet: Capote schiep zelf dat wereldje van die rijken, gaf er zelf Griekse godendimensies aan. In werkelijkheid waren het natuurlijk, met permissie, sympathieke trutten die hun eigen minirok-ontwerper konden betalen en nouvelle cuisine goed voor de lijn vonden. Om daarmee af te rekenen heb je maar een paar hoofdstukken nodig. ‘Het zat er niet meer in’ is dan ook te verstaan als: ‘Er zat niet meer in.’ In 1956 schokte Capote heel Amerika door een (tamelijk stiekem) interview met Marlon Brando, die gewoon met iets te veel saké op (hij maakte toen in Japan Sayonara) zei wat hij dacht. Toen was dat een ‘meesterwerk’ dat veel schandaal veroorzaakte; wie het nu nog eens leest - het staat in The Dogs Bark - haalt zijn schouders op, de journalistiek van nu heeft dat allang achterhaald. Na Capote schreef Norman Mailer over een waar gebeurde moord, en achter hen kwam de hele horde van de Amerikaanse journalistiek. Bij elke spectaculaire misdaad staan journalisten en schrijvers nu in de rij, om hun boek aan de inmiddels ontstane reeks waar gebeurde misdaad in de bibliotheken toe te voegen. Truman Capote - ik zeg het nog eens - schreef als een god, zijn observaties en zijn vrouwenportretten zijn geniaal, maar (en de biografie van Clarke sterkt mij in die gedachte) hij moet al vrij vroeg, misschien al voor Breakfast at Tiffany's, geweten hebben, diep van binnen, dat hij de grote verwachtingen niet waar zou maken. (In 1946 zag hij de bekende David Lean-verfilming van Dickens' Great Expectations. Hij schreef toen nog aan Other Voices, Other Rooms. Het zweet brak hem uit en hij riep: ‘Oh my God! They've stolen my plot!’ Op zo'n ontdekking rust geen zegen.)
Hij had zijn leven kunnen slijten als de lieveling van de jet-set, hij had geld als water kunnen verdienen als eeuwigdurende, excentrieke enfant terrible in talkshows, maar hij verkoos, god zij dank, onder te gaan als schrijver.
■
Auteursrechtelijk beschermd