Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

[p. 2]

[8 oktober 1988 - Nummer 40]

Ter zake

Diny Schouten

Een week geleden werden de Booker Prize-nominaties bekend gemaakt: Peter Carey, Oscar and Lucinda; Bruce Chatwin, Utz; Penelope Fitzgeraid, The Beginning of Spring; David Lodge, Nice Work; Salman Rushdie, The Satanic Verses; Manna Warner, The Lost Father. The Sunday Times biedt de zes hardcovers aan als pakket: alle zes gesigneerd door de auteurs en toch slechts voor de normale winkelprijs. Fitzgeraid en Rushdie wonnen de ‘Booker’ eerder, wat hen dit jaar kansloos lijkt te maken: geen enkele auteur heeft in de twintigjarige geschiedenis de prijs voor een tweede maal ontvangen. Onder de boeken die de shortlist net niet haalden zijn Doris Lessings The Fifth Child (wel bij de eerste tien), en de kwaliteit van de keuze kan wellicht ook beoordeeld worden op de (juichend besproken) romans die níét goed genoeg werden bevonden: Muriel Sparks A Far Cry front Kensington, Molly Keanes Loving and Giving, en Kingsley Amis' Difficulties with Girls. Wat van al het moois gekocht (en dus in het Nederlands vertaald) gaat worden, ligt nog niet helemaal vast. Chatwin en Rushdie hebben elk een Nederlandse uitgever (Bert Bakker en Veen, respectievelijk). Van Marina Warner, die ook in Engeland het meest bekend is om haar non-fictiewerk (een biografie over Jeanne d'Arc, de ‘Mariastudie’ Alone of All her Sex en het iconografisch-feministische onderzoek Monuments and Maidens), verschijnt dit jaar voor het eerst een Nederlandse vertaling: De enige onder de vrouwen, bij uitgeverij Contact. Contact kocht inmiddels ook de rechten van The Lost Father. Uitgeverij De Arbeiderspers, waar Theo Sontrop het ooit probeerde met eerder werk van Peter Carey (‘maar dat hebben we opgegeven’), kocht de rechten van David Lodges Nice Work, waarmee Sontrop uitgeverij De Prom net voor was. Voor wat mogelijk tijdens ‘Frankfurt’ (deze week) nog aangeboden wordt (Carey en Fitzgeraid) heeft alvast een der gegadigden, uitgever Toine Akveld van Unieboek, zichzelf beloofd ‘zich rustig te gedragen’.

‘Ach, telkens probeert iemand het weer,’ is het commentaar van de secretaris van de Vereniging die de Belangen des Boekhandels bevordert. Afgelopen week stond de advertentie van Dickens Bookshop in NRC Handelsblad en Het Parool: ‘Uw Engelse boeken en paperbacks, fiction en non-fiction, even goedkoop als in Engeland: £ 1 = f 3,50.’ Dat maakt nogal verschil met de omrekentabellen voor de reguliere import, die afhankelijk van de prijs van het boek variëren tussen f 3,84 tot f 4,95. Hoe lapt eigenaar Kappers van Dickens Bookshop hem dat, als we vragen mogen? ‘Gewoon, door de boeken rechtstreeks te bestellen en zelf te transporteren,’ zegt Kappers, die zijn winkel begon als uitvloeisel van zijn ‘bestelfonds’ voor scholen: ‘Ik nam telkens een paar extra exemplaren af van de titels die scholen bestelden, en zo heeft mijn winkel een héél aardige voorraad.’ Kappers marge is de gebruikelijke uitgeverskorting, ‘en bestelkosten, die heb je nauwelijks, want je faxt gewoon je opdrachten.’ De advertentie bevat echter niet de gehele waarheid: ‘Die omrekeningskoers klopt wel hoor, maar er komt nog zes procent btw bovenop.’ Het commentaar van professionele zijde, dat Dickens Bookshop ongetwijfeld alleen ‘de krenten uit de pap’ wil halen, wordt krachtig bestreden: ‘Ik verkoop de hele pap.’

‘Wij als importeurs trekken erg veel geld uit om het juiste boek op de juiste plaats te brengen, en van dat hele apparaat om via scholen en kranten bekendheid aan een boek te geven profiteert zo'n man,’ is het commentaar van Wim van Loon, verkoopdirecteur van Nilsson & Lamm. ‘Ik vind het heel naar, maar wat doe ik ertegen?’ ‘Maar meestal houdt het ook wel weer op,’ troost Van Loon zich: ‘Boox in Utrecht probeerde het, maar die zijn er al niet meer actief mee.’

Steinbecks The Grapes of Wrath beleeft volgend voorjaar zijn vijftigste verjaardag. Om dat te vieren komt Viking/Penguin, dat er jaarlijks honderdduizend pockets van verkoopt, uit met een fraaie gebonden jubileumuitgave, maar ook met Steinbecks volledige dagboeken en research-aantekeningen uit de tijd dat hij aan het boek werkte: Working Days: The Journals of The Grapes of Wrath. Sinds de verschijning in 1939 is The Grapes of Wrath - het epos van een familie uit Oklahoma die in de migrantenkampen van Californië terechtkwam - als sociaal protest tegen de ‘Grote Depressie’ een klassiek boek geworden. Nobelprijswinnaar Steinbeck (hij kreeg de prijs in 1964) stierf in 1968.

Van Joseph Hellers nieuwe roman Picture This - met ‘onze’ Rembrandt zo goed als in de titelrol - verschijnt begin november de Nederlandse vertaling: Verbeeld je, bij uitgeverij De Prom/Anthos; en niet bij Agathon, zoals ten onrechte in deze rubriek werd vermeld. Uitgever Robbert Ammerlaan verwelkomt ‘Joe’ Heller ter gelegenheid van de verschijning in Nederland; het bezoek zal een week in beslag nemen. Ammerlaan heeft als voormalig uitgever van Agathon ook John Irving meegenomen naar zijn fonds De Prom/Anthos, een nieuw ‘sub-imprint’ van de Baarnse uitgeverij Bosch & Keuning. De vertaling van Irvings A Prayer for Owen Meany verschijnt in april 1989. Om de rechten ervan is evenmin als om die van Heller tussen beide uitgevers gevochten, bezweert Ammerlaan, die zich kan beroepen op de ‘persoonlijke band’ met zijn auteurs, die hen ertoe bracht om met hem over te stappen naar zijn nieuwe uitgeverij.

Tien jaar kostte het Leonard de Vries om een uitgever te vinden voor zijn project: de heruitgave van (Nederlandse) Achttiende-eeuwse romans. Uiteindelijk lukte het bij Agathon, waar binnenkort de eerste deeltjes zullen verschijnen met werk van Gerrit Paape, Willem Bilderdijk en Elisabeth Maria Post, plus een Hollandse ‘Robinsonade’. De Vries vreest bij de recensenten een even hoge drempel te ontmoeten: ‘Wat ik in de vijftig jaar dat ik boeken heb gemaakt nog nooit heb gedaan, is de recensenten met een persoonlijke brief benaderen om ze te overtuigen.’ Dat ook de boekhandels huiverig reageren met mondjesmaat-bestellingen, bevestigt uitgeefster Marjo Ariës van Agathon: ‘Het publiek ziet er waarschijnlijk meer in dan de boekhandel.’ Het vermag De Vries' enthousiasme niet dempen. Van de duizend oorspronkelijke romans heeft alleen Sara Burgerhart het overleefd, tot verbijstering van De Vries, die in Posts Reinhardt, Paapes satire Reis door het apenland, Bilderdijks ‘science-fictionverhalen’ (‘Vijftig jaar vóór Jules Verne’) en het anoniem verschenen De Walcherse Robinson onvermoede schatten ontdekte. De Universiteit van Amsterdam bracht de laatste jaren uit de hele wereld de zeer moeilijk vindbare titels bijeen. ‘Een gigantische job,’ aldus De Vries, die dankbaar putte uit de inmiddels gereedgekomen short title-catalogus. Hij kenmerkt Elisabeth Maria Post als een groots schrijfster: ‘Reinhardt is een zeer spannend boek over de slavernij, en dat zou je zo kunnen verfilmen.’ Alleen, geeft De Vries toe, de meer dan duizend pagina's natuuren geloofsbeschouwing noodzaakte bekorting. Ook worden de boeken herspeld, ‘maar het Nederlands is zó helder, zo volstrekt verstoken van de bijvoeglijke naamwoorden van de negentiende eeuw, dat de achttiende eeuw veel dichter bij ons staat.’ Eigenlijk is het maar één groot misverstand dat De Vries hoopt recht te zetten: ‘De Verlichting is allerminst aan Nederland voorbijgegaan.’