Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

[p. 13]

Snedigheden voor op de salontafel
Veel anekdotes uit Hollywood

Hollywood anecdotes door Paul F. Boller Jr. en Ronald L. Davis Uitgever: William Morrow, 494 p. Importeur Van Ditmar, f 43,20

R. Ferdinandusse

Een dag nadat in december 1941 de Japanners bij Pearl Harbor de Amerikaanse vloot vernietigden en president Roosevelt het Congres om een oorlogsverklaring had gevraagd was er in het hoofdkantoor van MGM in Hollywood een bijeenkomst van producers en studiohoofden. Louis B. Mayer hield een toespraakje over de zeer moeilijke tijden die in het verschiet lagen en stelde tot slot voor een toast op de president uit te brengen. Hij hief, gevolgd door de anderen, het glas en zei: ‘To our president... Nicholas M. Schenck.’

Een verhaal dat precies bij Hollywood past. Daar heerste toen (en nu nog steeds) de overtuiging dat de Amerikaanse legers moffen alleen maar gingen verslaan om de wereld kennis te laten maken met de echte Amerikaanse cultuur, en die cultuur is geworteld in de film.

Hoe belangrijk Hollywood is kan men afmeten aan het enorme aantal boeken over Hollywood en zijn makers en het opmerkelijke in die geschiedschrijving is: driekwart ervan bestaat uit anekdotes. De anekdote is in oorsprong een vermakelijke gebeurtenis uit het leven van een historische figuur. In Europa worden de anekdotes dan ook geleverd door staatslieden (Churchill, Napoleon als koplopers), schrijvers (George Bernard Shaw!) en filosofen. In Amerika hebben hele en halve sterren, charlatans en kooplieden op het witte doek, in lichtbeelden, de cultuurgeschiedenis geschreven. Daar is veel bij gelachen, en een leger van publiciteitsmensen heeft die vrolijkheid met gepaste eerbied vastgelegd. Hollywood, dat is dus óók een bibliotheek vol biografieën van sterren en filmmakers, tot aan de boorden gevuld met wisecracks en komische voorvallen. Het ligt voor de hand dat er af en toe iemand op het idee komt al die boeken te plunderen. Vorig jaar waren dat Paul F. Boller jr., Ph.D., en Ronald L. Davis, Ph.D. De eerste maakte ook al eens een bloemlezing Presidential Anecdotes, de laatste maakte naam met een driedelige serie over de geschiedenis van de Amerikaanse muziek. In vijfhonderd fikse bladzijden prepareerden ze nu een lange serie ‘Hollywood Anecdotes’, voor de salontafel.

Lauren Bacall voert haar echtgenoot Humphrey Bogart op hun trouwdag, een stukje van de huwelijkstaart

Losgemaakt van de context worden vrolijke gebeurtenissen en grappige uitspraken meestal erg bleek, en de samenstellers hebben geprobeerd dat te ondervangen door in dertig hoofd-stukken de geschiedenis van de Amerikaanse film te vertellen, om daar vervolgens, steeds wat grappen achteraan te hangen.

Het boek lijdt verder ook nog onder de langzame teloorgang van de anekdote: tegenwoordig valt elke grap en elk snedig antwoord al onder de definitie.

Er waren, zo valt te lezen, in Hollywood grote karakteracteurs die hun hele leven alleen bijrolletjes speelden. Keenan Wynn bij voorbeeld ‘maakte bij MGM zeventig films en acteerde negen keer’. Zijn vader, de komiek Ed Wynn, zei eens over zijn zoon Keenan: ‘U kent hem vast: als Esther Williams (de zwemmende filmster) in het water duikt is hij de man die nat gespetterd wordt.’

Net als in de biografieën zijn het de harde studiobazen die de leukste tekst krijgen. Sam Goldwyn met het bekende: ‘A verbal contract isn 't worth the paper it's written on.’ Goldwyn is ook de man die onmiddellijk de rechten wilde kopen van de toneelhit van Lillian Hellman The Children's Hour. Toen zijn assistent tegenwierp: ‘Maar 't gaat over lesbiennes,’ riep Goldwyn: ‘Kan niet schelen, daar maken we Amerikanen van.’

Natuurlijk is er ook een hoofdrol voor Harry Cohn, met onder andere het vaak geciteerde: ‘Critici? Dat zijn eunuchen. Ze vertellen je hoe het moet, maar ze kunnen het zelf niet.’ Toen er honderden mensen op Cohns begrafenis kwamen vroeg iemand aan de komiek Red Skelton: ‘Waarom zijn er hier zoveel mensen?’ Skelton: ‘Geef de mensen wat ze vragen, dan komen ze vanzelf.

Frederick Brisson was een zelfstandig produceer die de risico's van zijn vak kende. In zijn kantoor hing een bord met de tekst: ‘Wees aardig voor de producer, want morgen kan hij weer portier zijn en je niet in de studio toelaten.’

Vierdaagse

Bij de snedigen hoort ook John Huston, die zich kapot werkte aan de Scheppingsscènes in The Bible: ‘Ik weet niet hoe God het voor mekaar gekregen heeft, maar ik vind 't gruwelijk.’

Het zijn er dus veel, en deze vallen op. Alles mag als de naam van een filmfunctionaris er maar een verbonden kan worden. Het boek is als de Vierdaagse, lang, leuke momenten maar de voeten worden zwaarder en zwaarder. Het aantal anekdotes in de ware zin van het oorspronkelijke woord dat men bij het tocht tegenkomt is dus veel minder groot dan de dikte van het boek doet vermoeden. Zie tot slot een paar voorbeelden uit de betere helft daarvan:

Marilyn Monroe was altijd bezig met haar eigen opvoeding. Tijdens de opnamen van River of no Return werkte ze zich door een handboek Freudiaanse theorie heen. Aan Robert Mitchum legde ze uit dat je dat nodig had ‘als je over jezelf wilt discussiëren.’ Op een ochtend vroeg Mitchum: ‘Hoe ver ben je nu?’ ‘Anale erotiek,’ zei ze. ‘Benieuwd hoe je dat in een discussie ter sprake brengt,’ zei Mitchum. Monroe las verder maar vroeg na een tijdje: ‘Wat is erotiek?’ Mitchum legde het uit. Monroe las weer een tijdje en vroeg toen: ‘Maar wat is dan anaal?’

Mary Pickford en Douglas Fairbanks zaten bij hun zwembad toen hun vriend Charlie Chaplin op bezoek kwam. Het gesprek kwam op religie, en vervolgens kregen ze daar ruzie over. Op een gegeven moment sprong Chaplin geheel gekleed in het water en riep: ‘Ik ben atheïst. Als er een God is laat Hij me dan redden.’ Toen de komiek voor de derde keer onder ging sprong Fairbanks in het water om hem te redden, maar Mary Pickford rende als een waanzinnige rond het bad en brulde: ‘Laat die heiden toch verzuipen!’

Soms duikt er ook een hele gave op. Laurence Olivier is als acteur een groot vakman, en daarom een tegenstander van de Stanislavskyschool die acteurs leert dat ze het te spelen karakter moeten worden. Toen Dustin Hoffman, in Marathon Man, een scène moest doen waarin hij afgemat en dodelijk vermoeid moest zijn ging hij twee nachten niet naar bed. Olivier schiep er een groot genoegen in hem daarmee te pesten: ‘Dustin, jongen, je ziet er verschrikkelijk uit. Waarom probeer je het eens niet met acteren, dat is veel makkelijker.’

Bij de aardige vinden we er ook over de Britse toneelschrijver Ivor Novello, die (rond 1930) graag met Garbo in contact wilde komen. Zijn vriend, regisseur George Cukor, introduceerde hem, maar mét de harde afspraak dat Novello niet mocht laten merken dat het Garbo was, want ze leefde die tijd heel simpel onder de naam Harriet Brown. De ontmoeting verliep aangenaam, Garbo en Novello spraken geanimeerd over wederzijdse kennissen. Er volgden daarna nog een paar ontmoetingen meer en ten slotte trok Novello de stoute schoenen aan. ‘Miss Brown,’ zei hij, ‘nu we elkaar zo goed hebben leren kennen vindt u het misschien wel goed dat ik u Harriet mag noemen.’

Producer Joe Pasternak was verliefd op Marlène Dietrich en bleef zeuren of hij met haar naar bed mocht. Om er van af te zijn zei Marlène: ‘Ik ga met je naar bed als Hitler dood is.’ Een paar jaar later, laatste dag van april 1945, stond Pasternak bij haar op de stoep en riep: ‘Het is zover.’

Waarop Marlène zei: ‘Ik ken Hitler toch, die zit allang in Argentinië!’

■