Dagelijkse spiegel
‘Lensman’ is niet een bedenksel van Alex van Warmerdam, maar van de Daily Mirror in de jaren dertig. Onder die naam ging een fotograaf schuil die artistieke foto's maakte voor het verder weinig hoogvliegende blad. Artistieke foto's was toen: een oude molen, vissers die de netten inhalen, een partijtje cricket op het dorpsplein. ‘Het was duidelijk dat de kunstredacteur dat hele “Lensman” beschouwde als flauwekul en mij als een bekakte jonge streber met een hoofd vol kapsones. “Haal je vakbondskaan. Je begint volgende maand voor £9,- per week.”’ Aan het woord is Humphrey Spender, De Daily Mirror Lensman vahaf 1935. De episode is te mooi om niet verder te citeren: ‘De staffotografen die zaten te klaverjassen in een benauwd kantoortje op de derde verdieping van Fetter Lane loerden naar me door een mist van sigaretterook. “Luister, over onkostendeclaraties: je vermenigvuldigt met drie of vier. Af en toe wordt je horloge gestolen, en misschien je portefeuille. Soms worden je kleren geruïneerd en gebeuren ongelukken. Je zult een auto moeten huren. Begrepen?”’ En dan het leukste: ‘Probeer op te schrijven “lift naar de derde verdieping... £2,10” Als ze het merken zeg je dat het een geintje was. Ze zullen het niet merken.’ Aldus de initiatie van een jonge persfotograaf in de jaren dertig, met een anekdote die elke hoofdredacteur uit zijn redactionele hoofd zou moeten kennen. Aldus ook het bewijs dat Humphrey Spender niet alleen kon schilderen en fotograferen, maar ook kon schrijven, zo goed als zijn broer Stephen wiens jaren-dertigkrullen ook op zijn foto's te zien zijn.
In Lensman, Photographs 1932-1952 (Chatto & Windus, f 53,10) zijn een paar van de foto's uit zijn Lensman-periode opgenomen, maar de meeste zijn afkomstig uit zijn werk voor Mass Observation en voor de Picture Post. Mass Observation was een linkse organisatie die met foto's hoopte een politieke bijdrage te leveren. Het publiek was niet altijd bereid om de idealistische motieven te delen waarmee Mass Observation fotografen hen in hun argeloze doen en laten probeerden te fotograferen. Voor het blad Picture Post maakte Spender verschillende reportages, waaronder een indrukwekkende over het leven in de Britse steden: grauwe armoede en werkloosheid, de afgrijselijke lelijkheid van Engelse industriestadjes. Spender zelf is erg bescheiden over zijn prestaties. Over zijn jeugdfoto's schrijft hij: ‘Susan Sontag's claim that “Time eventually positions most photographs at the level of Art” would not have applied to these.’ Een journalist die hem aanduidt als ‘Father of documentary photography’ wordt - terecht - terug naar de schoolbanken verwezen. Toch is Lensman een mooi fotoboek, vol foto's uit het Engelse leven in de jaren dertig en veertig, waarin iedereen zijn plaats kende en zijn pakje droeg: schoolkinderen, arbeiders, soldaten en huisvrouwen.
MH
Auteursrechtelijk beschermd