Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Brieven

Wouter van Oorschot en de boekenprijzen

Naar aanleiding van Wouter van Oorschots open brief aan de concernboekhandels, zoals weergegeven in Diny Schoutens artikel (Boekenbijlage 21-11-'87) wil ik trachten de andere zijde ook te belichten. Er wordt gesteld dat V. & D. hem voor een overeenkomstige keus gesteld heeft: ‘Óf u levert uw boeken goedkoper, óf wij zijn helaas genoodzaakt de titels die wij uit uw fonds voeren in te krimpen.’ Voor deze keus is hij echter bij ons helemaal niet gesteld. In alle vriendelijkheid is hem gevraagd om te overwegen of er een iets hogere korting mogelijk was, omdat langzamerhand de betere boekhandels uitgerationaliseerd en uitbezuinigd zijn, waarbij een iets betere marge op de boeken ons de mogelijkheden geeft om hetzelfde brede assortiment te kunnen blijven voeren. Deze gesprekken zijn met vele uitgevers gevoerd, onder andere met als argument dat men een keten die grote aantallen van slechts enkele titels op voorraad houdt wél met een betere marge honoreert. Persoonlijk heb ik mijn uiterste best gedaan om Wouter van Oorschot, die ik waardeer als persoon en uitgever, ervan te overtuigen dat het op de lange duur zowel voor de uitgever als voor het publiek beter is het breed op voorraad houden te honoreren in plaats van het massaal inkopen van enkele titels. Zowel het een als het ander kan welke boekhandel dan ook zich financieel niet permitteren. Desondanks dringen vele uitgevers er toch op aan enorme aantallen van enkele titels te bestellen en zijn bereid in die gevallen op die titels een flink hogere korting te verlenen en willen blijkbaar niet beseffen dat deze inkoop dan ten koste van de breedte van het assortiment moet gaan, want het geldbedrag waarvoor men kan inkopen is uiteindelijk beperkt.

Het verhaal over het maar duurder maken van de boeken ligt ook wel iets genuanceerder en in een groter verband. Net als de uitgever heeft de boekhandel zijn vaste en variabele kosten. De uitgever bepaalt zijn verkoopsprijs o.a. aan de hand van zijn kosten en verder aan de door hem voor de verkoopbaarheid acceptabel gevonden prijs. Wat het laatste betreft schijnen uitgevers in Nederland zowat alwetend te zijn terwijl zij toch maar een heel beperkte blik hebben op alles wat er verschijnt.

In diverse gesprekken heb ik aangegeven aan uitgevers dat zij een aantal middelen hebben om hun calculatie te beïnvloeden, zoals uitvoering van het boek, soort papier, welke drukker of binder, hoeveel te besteden aan promotie en ten slotte de verkoopprijs. Bij uitgevers die tegenwierpen dat zij niet meer korting konden geven omdat dat financieel niet mogelijk was heb ik dan ook beweerd dat zij dan misschien wel verkeerd calculeerden en hun verkoopprijs te laag stelden. Als boekhandel willen wij niet fungeren als sluitpost van de begroting van de uitgever, maar als een volwaarde distributeur die een meerwaarde aan het ‘produkt boek’ geeft. Het feit is namelijk dat in het systeem van de vaste boekenprijs de uitgever en niemand anders de inkoop- en verkoopprijs voor de boekhandel dicteert. De boekhandel moet maar zien dat hij daarmee uitkomt.

Ik vind het dus behoorlijk hypocriet van een uitgever dat hij de boekhandel verwijt een hogere marge te vragen terwijl hij als uitgever wel honderd procent zelf zijn kosten kan doorberekenen en zijn verkoopprijs kan vaststellen. Het woord ‘kortingenmakelaars’ is dan ook uiterst demagogisch en getuigt mijns inziens niet van een groot onderscheidingsvermogen. Het zal het pleidooi voor een grotere collegialiteit niet ten goede komen. Als in het handelsverkeer tussen uitgever en boekhandel slechts één partij de zakelijke condities dicteert (terwille van het grotere goed van de vaste boekenprijs en brede beschikbaarheid) is het puur unfair om de andere partij die vriendelijk vraagt om iets betere voorwaarden (waarbij je je af en toe bijna een bedelaar voelt) via een artikel in de pers trachten zwart te maken.

Ik betreur het dan ook dat Diny Schouten zonder meer deze demagogie overneemt in haar artikel, zonder een poging gedaan te hebben de andere kant te horen.

Overigens heeft Athenaeum Boekhandel het grootste gelijk van de wereld als zij ook betere condities zouden vragen. Ook zij hebben het net als alle andere boekhandels moeilijk om tot een zodanig rendement te komen dat de continuïteit gewaarborgd is.

Amsterdam

Paul van Appeven

(Commercieel manager van Scheltema, Holkema, Vermeulen Boekverkopers)

De Postperistaltici

Met belangstelling heb ik kennis genomen van de manier waarop mijn laatste boek, De Postperistaltici, door Rob Schouten is besproken (Boekenbijlage, 21-11-'87). Toch heb ik nog enkele aanmerkingen:

Ten eerste: wanneer Schouten beweert dat het standpunt van de fictieve Vernooy slechts dient als vrijbrief om allerlei smerigheid te kunnen spuien doet hij daarmee een onrechtmatige uitspraak over mijn integrtiteit. Waarom is hij er zo zeker van dat ik het niet meen? Kent hij mij persoonlijk? Schouten schijnt te menen dat je het conflict tussen twee tegenstrijdige waarheden kan oplossen door één van de twee niet serieus te nemen.

Ten tweede: Schouten geeft geen cent voor de filosofische achtergronden van de discussie in het boek. Dat klinkt als een geborneerde brulboei die een onderzeeër oppervlakkigheid verwijt. Zoiets mag hij best zeggen, maar niet zonder argumentatie en interpretatie. Hun afwezigheid lijkt een gevolg van het feit dat Schouten zelfkritiek associeert met puberteit.

Ten derde: uit deze hele boekbespreking blijkt nergens dat Schouten ook wat van mijn vorige werk heeft gelezen. Als hij dat wel had gedaan had hij wellicht een wat meer gefundeerd oordeel kunnen geven.

Amsterdam

Robert Vernooy