Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Dante, de gehate

Het monument voor Dante in de Basilica di S. Croce in Florence

Lezers van Dantes Goddelijke Komedie lopen door de langdurige lectuur een kleine ziekte op: de getallenziekte. Zoals te lezen valt in het artikel van Cok van der Voort op pagina 1 van deze Boekenbijlage is het getal drie in alles overheersend: de honderd zangen zijn verdeeld in 3 cantica's, de proportie steunt op een veelvoud van drie (symbool van de perfectie), de vorm van de verzen is die van de terzine en het gaat om drie werelden: de Hel, de Louteringsberg en het Paradijs. Uitvloeisel van de ziekte is bijvoorbeeld de viering van Dantes 666ste verjaardag op 14 september jongstleden. Uitgeverij Bembo en Antiquariaat Staal in Amsterdam deden dat door de uitgave van een klein boekje met de biografie die Boccaccio over Dante schreef, althans de verkorte versie ervan die bekend staat als de ‘Compendio’ en die nooit eerder in het Nederlands was vertaald: Dante's leven. Het vijfenvijftig pagina's tellende boekje geeft een sympathiserend portret van Dante, wat niet zo voor de hand ligt, want de politieke en daarmee samenhangende literaire reputatie van Dante in de veertiende eeuw had erg te lijden van de wisselingen van de macht. Zo schrijft Boccaccio over de gevoelens van de Italianen voor Dante: ‘Gewoonlijk eindigt haat met de dood van de gehate. Ik kan niet zeggen dat dit bij de dood van Dante ook gebeurd is. De hardnekkige vijandigheid van zijn medeburgers bleef strak standhouden. Geen officiële traan werd voor hem gelaten, geen dodenmis voor hem gelezen. Uit die koppigheid blijkt wel heel duidelijk dat de Florentijnen zó ver van enig benul van wetenschap zijn verwijderd, dat onder hen geen enkel onderscheid gemaakt wordt tussen de eerste de beste schoenmaker en een verheven dichter.’ Boccaccio prijst Dante weliswaar in alle toonaarden, maar vermeldt ook dat diens temperament er mocht zijn, zeker als het ging om politieke geschillen. Dezelfde liefhebber die Dante's leven vertaalde en uitgaf. Bas Arnold van Antiquariaat Staal (Staalstraat 11, Amsterdam), maakte ook een vierdelige cassette (in een oplage van vijftig) waarop De hel uit De Goddelijke Komedie wordt voorgedragen door Toetje Butzelaar in de vertaling van Christinus Kops. Net als Dante's leven te koop bij de Athenaeum Boekhandel in Amsterdam (het boekje f 15, -, de vier bandjes f 47,50).

JS