Hedonistische haaien
Norman Douglas' South Wind, een cult-roman uit de jaren twintig
South wind door Norman Douglas Uitgever: Penguin, 314 p., f 22,95
Bas Heijne
Het is niet moeilijk het eclatante succes van South Wind bij zijn verschijning te verklaren. In 1917 had de uitzichtloze oorlog de Engelse samenleving uitgchold en al jaren hield een algemene schaarste het land in zijn greep, zowel op materieel als op geestelijk gebied. Hier nu was een boek waarin op iedere bladzijde zeer nadrukkelijk van het leven werd genoten. een boek vol zon, zee en, voor de goede verstaander, seks. South Wind werd in zijn eerste jaar viermaal herdrukt en groeide snel uit tot de roman van de generatie na 1918. De auteur, Norman Douglas, zou een leven als literaire celebrity hebben kunnen leiden, als hij al niet op een andere wijze de publieke aandacht op zich gevestigd had: vlak voor de publikatie van zijn roman moest hij Engeland ontvluchten wegens seksuele handelingen met minderjarige jongens.
Dergelijke cultbooks hebben vaak een niet geringe invloed op de tijd waarin zij verschijnen, maar aan de andere kant vertonen ze de neiging snel te verouderen. South Wind is hierop geen uitzondering; ook aan de reputatie van dit boek (en aan die van Norman Douglas) heeft de lijd flink geknibbeld. Kan men geen kritische studie, autobiografie of dagboek uit of over de jaren twintig opslaan zonder er verwijzingen naar deze Engelse hedonistische bijbel aan te treffen, in de afgelopen zes decennia heeft het boek slechts vijf herdrukken mogen beleven. De laatste daarvan is zojuist verschenen, met een nieuw voorwoord van Norman Lewis.
Wie uit dit kaleidoscopische boek zoiets als een intrige wil destilleren krijgt het moeilijk. De nauwelijks waarneembare lijn van het verhaal wordt keer op keer onderbroken door lange, vaak vermakelijke uitweidingen over de benauwende christelijke moraal, over geologie, over luiheid, kuisheid, eten en drinken en God.
Een Anglicaanse bisschop uit een Afrikaanse kolonie onderbreekt de reis naar huis voor een kort verblijf op het zonnige Nepenthe (Capri). Hij komt in aanraking met de buitenlandse gemeenschap op het eiland en raakt diep onder de indruk van hun amorele levenswijze. Zijn christelijke vooroordelen worden weggeblazen door de warme wind die over het eiland blaast, de sirocco, die zijn heidense ziel blootlegt. Uiteindelijk laat hij het zelfs na een moord te veroordelen die hij voor zijn eigen ogen heeft zien gebeuren.
Norman Douglas
foto: lex van rossen
De talrijke personages in South Wind zijn, afgezien van enkele oppervlakkige persoonlijke karakteristieken, onderling verwisselbaar, en dienen de auteur als evenzovele kapstokken om zijn heidense geloof aan op te hangen. Douglas mist ieder gevoel voor plot, een manco waarvan ook zijn eigenzinnige autobiografie Looking back (1933; in het Nederlands Terugblik, Privé-Domein, 1984) te lijden heeft (het uiterst originele idee om zijn leven te vertellen aan de hand van een kom visitekaartjes verzandt door een schrijnend gebrek aan zelfkennis in een vormeloze, bij vlagen amusante hutsekluts).
Auteursrechtelijk beschermd