Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Nieuw Lantaarnlicht

Ik schreef onlangs in dit blad dat de Leidse Stichting De Lantaarn haar activiteiten had gestaakt. Niets blijkt gelukkig minder waar. De uitgaven 44 en 45 van 1987 liggen voor me. No. 44 doet vermoeden dat De Lantaarn een nieuwe opzet nastreeft, althans typografisch. Solitaria geeft een keuze uit de aforistische aantekeningen van Vasili V. Rózanov (1856-1918), een nogal dwarsliggerige publicist die je herhaaldelijk tegenkomt in geschriften van en over zijn tijdgenoten, zo'n vogel op wiens staart het je nooit lukt zout te leggen. Deze door Aleida Schotprijslaureate Yolanda Bloemen geïntroduceerde en vertaalde keuze maakt goed duidelijk wat hem zo ongrijpbaar maakt. De man is een vat vol tegenstrijdigheden, een slordig zelfbeheerder, een kwelgeest en een gekwelde, een hoogmoedige zondaar, een zeurpiet met nogal eens een flitsend profetisch inzicht, zoals het volgende door Bloemen in haar nawoord geciteerde, onder het hoofd La Divina Commedia:

Met geratel, geknars en geraas daalt
een ijzeren gordijn
neer over de Russische geschiedenis.
‘De voorstelling is ten einde.’
Het publiek verrijst
‘Het is tijd de jassen aan te doen en
naar huis te gaan.’
Maar jassen, noch huizen zijn te vinden.

Die zelfde Rozanov, voortdurend ten prooi aan diepgaande religieuze aanvechtingen, sprak zich niettemin openlijk uit voor revolutie en anarchie. Een boeiende plant uit het geestelijk moeras van het late tsarenrijk.

In De Lantaarn no. 45, Langs grenswegen, Over Bulgaarse poëzie, toont Jan Paul Hinrichs het bestaan van zo'n poëzie aan. Hij beperkt zich tot zes dichters, maar die worden dan ook echt ‘gestalten’. (Twee daarvan introduceerde De Lantaarn al eerder: Elizaveta Bagrjana (Hinrichs, uitverkocht). Nikolaj Kuntsjev (Raymond Detrez, nog leverbaar).

Om die gestalten zichtbaar te maken heeft Hinrichs met het kapmes gewerkt, maar hij laat wel zien wat hij heeft weggekapl. Het gaat duidelijk om meer dan zes persoonlijke favorieten. Hinrichs idealiseert zijn hoofdfiguren nergens, blijft altijd kritisch. De ongeveer 85 pagina's tekst staan boordevol informatie, maar de hoofdlijnen blijven altijd zichtbaar, uitstekend ondersteund door zo'n 35 vertaalde gedichten.

Dit voortreffelijke werkstuk verplicht De Lantaarn m.i. nu ook uit te komen met op zijn minst een deeltje Atanas Daltsjev en de in 1943 op vierentwintigjarige leeftijd gestorven homo-erotischc dichter Aleksandr Voetimski. (Nogal uniek in een Oosteuropese literatuur.) Want je publiek eerst lekker maken en dan laten hongeren, dat gaat natuurlijk niet aan.

Deze deeltjes à f 8,90 + f 1,75 porto (f 2,50 per 2 of 3) worden toegezonden na betaling op postgironr. 5512634 van Stichting De Lantaarn, Burggravenlaan 100, Leiden.

MF

Aan deze pagina werkten mee: Hans W. Bakx, Marko Fondse, Atte Jongstra.