Geen magische kogel
Al in juni 1917 zetten de Amerikaanse strijdkrachten een Pershing in om de niet met het blote oog waarneembare vijand te bestrijden. Met de s.s. Baltic stoomde generaal John J. Pershing richte Frankrijk, om de belangrijkste bondgenoot van de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog te bevechten: geslachtsziekte. Hij was van plan van de American Expeditionary Forces aan het Europese front ‘the cleanest army in the world’ te maken, onder het motto A German Bullet is Cleaner than a Whore.
De zending van Amerikaanse troepen naar Frankrijk was met zorg gadegeslagen. In Amerikaanse ogen overheerste in de Franse houding ten aanzien van geslachtsziekten het laissez-faire, er bestond een deels gelegaliseerde prostitutie. Op regelmatige tijden werden de vrouwen onderzocht, maar dat bleek niet te helpen. Bijvoorbeeld onder de Amerikaanse soldaten in St. Nazaire heerst een ware venerische plaag. Voor generaal Pershing was dat aanleiding tot drastische maatregelen. Hij nam onmiddellijk de trein naar de havenstad en inspecteerde persoonlijk de toestand. Hij beval dat alle bordelen en ontmoetingskroegen omsingeld zouden worden door militaire politie, en gaf als verdere order dat de soldaten na hun ontscheping niet lang in havensteden gelegerd mochten zijn, maar moesten worden doorgestuurd naar gebieden met minder besmettingsgevaar. Pershings maatregelen hielpen: het infectiegetal in St. Nazaire daalde snel.
Deze en vele andere anekdoten passeren de revue in No Magie Bullet. A Social History of Venereal Disease in The United States since 1880 door Allen M. Brandt. (Oxford University Press, 266 p., f 29,25) De schrijver vraagt zich in zijn boek af wat aan het voorkomen van geslachtziekten valt af te lezen over de seksuele moraal en praktijk, en in breder opzicht over sociale verbanden. En verder in hoeverre opvattingen over seksualiteit de medische en de gezondheidspolitieke praktijk met betrekking tot de controle van venerische infecties hebben beïnvloed. In de inleiding van zijn boek zegt Brandt zich af te zetten tegen de beperktheid van de moderne medische wetenschap. Een ziekte te beschouwen als een niet functioneren van een deel van de ‘menselijke machine’, het lichaam, vindt hij niet genoeg. Een ‘magic bullet’ te zoeken, die een ‘functiestoring’ opheft, is onbegonnen werk. Zonder ook sociale omstandigheden in ogenschouw te nemen bestaat zo'n ‘bullet’ niet. Dat mag voor de tegenwoordige lezer geen nieuws meer zijn, No Magic Bullet is ondertussen een zeer interessant boek, met een actueel laatste hoofdstuk over - het kan bijna niet anders - aids. Als Brandt aan het slot van dit hoofdstuk pleit voor sociale tolerantie tegenover aids-patiënten (hoe nodig zo'n pleidooi is, laat de Bondsrepubliek Duitsland zien) wordt No Magic Bullet naast een boeiend sociaal-historisch werk (met vele literatuurverwijzingen en een uitgebreid register) ook een sympathiek boek.
AJ
Bijdragen op deze pagina van Jan Fontijn, Atte Jongstra, Diny Schouten.
Auteursrechtelijk beschermd