Pockets
Bluff your way in teaching door Nick Yapp (Ravette 62 p., f7,25). Een klein cadeauboekje vol met geestig bedoelde tips voor onderwijzend personeel. Aardig is dat juist door de melige, pretentieloze aanpak van de zaak allerlei handige trucs worden beschreven die in een serieus didactisch handboek nooit opgenomen zouden kunnen worden, maar die een docent wel degelijk over de beginnersproblemen heen kan helpen. De auteur geeft talloze manieren om de aandacht van kinderen vast te houden, waarvan de volgende wel heel geestig: ‘Pretend from time to time that you are seized by acute physical pain. This will worry the children and dampen their spirits. Also, you can fill in a great deal of time describing your symptoms. Children love symptoms.’ De indeling van leerlingen in tien categorieën is uiterst lachwekkend; de net zo ridicule maar toch rake typering van leraren geeft aan hoe hard het nodig is dat zij hun ongenoegen kunnen weglachen. Als dat niet meer lukt kunnen ze uit zes manieren kiezen om uit het onderwijs te komen. In dezelfde serie Bluff your way in zijn verschenen Paris, Hollywood en Accountancy.
Naomi door Junichiro Tanizaki, vertaald door Anthony H. Chambers (Pavanne 186 p., f19,20) werd voor het eerst in 1924 in Japan gepubliceerd. In de ik-vorm vertelt Joji de lezers - die hij veelvuldig aanspreekt - over zijn huwelijk met Naomi. Als hij achtentwintig is ontmoet hij de beeldschone vijftienjarige Naomi in het café waar zij werkt. Hij is gefascineerd door haar westerse trekken en laat haar conversatieles nemen zodat hij later - zonder zich te hoeven schamen - met haar kan trouwen. Van het superieure gevoel van de oudere man blijft op den duur niet veel over: de zo naïef lijkende jongedame windt hem om haar vinger. Ze krijgt alles van hem gedaan en sleept hem mee naar opwindende westerse films, dansavonden en decadente uitjes. Zoals hij zegt: ‘I believe that when Antony was conquered by Cleopatra, it happened this way: little by little he was stripped of his resistance and became ensnared.’ Uiteindelijk bepaalt zij de voorwaarden in het huwelijk en kan hij niet anders dan de vernederende compromissen aanvaarden. De erotisch zwaar beladen liefdesgeschiedenis heeft een beklemmende sfeer die niet verdwijnt nadat het boek is dichtgeslagen.
Broderie Anglaise door Violet Trefusis, vertaald uit het Frans door Barbara Bray (Methuen 120 p., f21,95) is Violets fictieve weergave van haar verhouding met Vita Sackville-West. De hoofdpersoon in het verhaal is Alexa, een intellectuele romanschrijfster gemodelleerd naar Virginia Woolf. De ongehuwde Alexa - zelfverzekerd als schrijfster maar niet als vrouw - is hopeloos verliefd op de aristocraat John Shorne (Vita). Hij wil zich niet werkelijk aan haar binden; de herinnering aan zijn eerste geliefde Anne (Violet) overschaduwt hun verhouding, en ook zijn dominante moeder staat hem in de weg. John heeft Alexa verteld dat Anne hem heeft verlaten op hun huwelijksdag. Wanneer de vermeende femme fatale Anne een bezoek brengt aan Alexa worden de rollen omgedraaid. Violet Trefusis heeft Virginia Woolf ooit echt bezocht. In het heldere voorwoord van Victoria Glendinning kunnen we lezen wat Virginia daarover in brieven schreef. Ook in Orlando is de verhouding beschreven, en uitgebreider, niet-fictioneel in Nigel Nicolsons Portrait of a Marriage. In deze sleutelroman heeft Trefusis haar rivale en haar ex-geliefde willen ontmythologiseren. Alleen al omdat er zoveel andere bronnen zijn over de affaire is dit verhaal spannend om te lezen.
The man who mistook his wife for a hat door Oliver Sacks (Picador 234 p., f20,45). Volgens Sacks is onderzoek naar letsel van de rechter hersenhelft achtergebleven omdat het moeilijk is je de kenmerkende verschijnselen voor te stellen, én omdat de patiënt zelf zich niet bewust is van een afwijking. Hij doet met dit boek een poging ons duidelijk te maken om wat voor soort gevallen het gaat, bijvoorbeeld de man die zijn vrouw voor een hoed aanzag. De musicus kan slechts abstracte vormen herkennen. Hij kan een roos beschrijven maar het woord niet noemen, een handschoen beschrijven zonder hem te herkennen. Visueel gezien is hij verloren in een wereld van levenloze abstracties. Zijn kennis is formeel en niet persoonlijk; hij construeert de wereld zoals een computer dat doet. Zelf weet hij niet wat er met hem aan de hand is. Al zingende kan hij wel zijn dagelijkse taken volbrengen. Donald heeft iemand vermoord zonder zich daar iets van te kunnen herinneren. Hij zit vijf jaar in een psychiatrische inrichting en komt dan een keer ten val met zijn fiets. Vanaf dat moment weet hij precies wat er gebeurd is. Hij kan zich de moord tot in de kleinste details voor de geest halen en uit wroeging probeert hij zichzelf van kant te maken. Hoe iemand iets totaal kan verdringen en waarom het verdrongene plotseling terugkeert, blijft een raadsel. De neuroloog Sacks schrijft met respect over zijn patiënten en maakt veel duidelijk over de manier waarop de hersenen strategieën ontwikkelen om ‘fouten’ te herstellen.
The healthy traveler. An indispensable guide to staying healthy away from home door Beth Weinhouse (Pocket Books 223 p., f26,25). Niet alleen de vakantieganger maar ook de zakenman kan zijn voordeel doen met de nuttige tips in dit boek. De meest voorkomende klacht bij reizigers is diarree, of zoals de Amerikanen het noemen ‘Montezuma's Revenge, Delhi Belly, Tokyo Trots, or simply “Turista”’. In een uitgebreid hoofdstuk lezen we wat te doen om het te voorkomen en wat om het te verhelpen. De schrijfster geeft adviezen en zelfs een dieet om een ‘jet lag’ op te vangen. De eenvoudigste tip is veel drinken omdat de droge lucht oorzaak is van veel ellende. Verder wat je moet doen tegen zeeziekte, hoe je medicijndoos in te richten en waar zwangere vrouwen op moeten letten wanneer ze gaan reizen. Uiterst handzaam is het hoofdstuk waarin de ‘world immunization chart’ gegeven, per land is op te zoeken waarvoor u ingeënt moet worden of pillen moet slikken.
A year with the ladies of Llangollen, samengesteld en ingeleid door Elizabeth Mavor (Penguin 238 p., f24,50). Eind achttiende eeuw woonden de dames Eleanor Butler en Sarah Ponsonby als een getrouwd stel in Wales. Letterlijk weggevlucht uit de familiekring leven zij hun eigen romantische leven tegen alle conventies in. Uit de dagboeken die Eleanor daar bijgehouden heeft is voor dit boek een selectie gemaakt, aangevuld met niet eerder gepubliceerde brieven en fragmenten uit een recepten- en een huishoudboekje. Sarah schreef in die laatste bijvoorbeeld hoe kersen ingemaakt dienen te worden en wat voor gymnastiekoefeningen ze deden. Aangezien het leven van de dames niet razend opwindend was en de dagboeken veel herhalingen vertonen, heeft Elizabeth Mavor besloten haar selectie niet lineair te presenteren. Zij heeft daarentegen alle gebeurtenissen per maand bij elkaar gezet. Een wonderlijke keuze. Je kunt je voorstellen dat een historisch beeld ontstaat uit de dagboeken. Het geeft mijns inziens geen pas om wat er in januari 1819 gebeurde te laten volgen door wat er in februari 1784 voorviel.
REINTJE GIANOTTEN
Auteursrechtelijk beschermd
