Een levenslange voorkeur voor de verkeerde mannen
Biografie van de wat zeurderige journaliste Enid Bagnold
Enid Bagnold A Biography door Anne Sebba Uitgever: Weidenfeld & Nicolson, 317 p., f65,60
R. Ferdinandusse
Charles Laughton
Er valt - achteraf - geen reden te bedenken om de biografie van Enid Bagnold te lezen. In een Engelse krant stonden naar aanleiding van dat boek een paar intrigerende opmerkingen. ‘Landverraad’ stond er, en ‘verhouding met Frank Harris’. En wie kent Frank Harris niet, de grote schuinsmarcheerder die op het laatst van zijn lezen in zijn onderhoud voorzag door een geheel fictief seksleven te noteren. My Life and Loves, dat hij zelf liet drukken en onder de toonbank verkopen. Een onaangename man, die met iedereen ruzie kreeg, lelijk als de nacht - maar begenadigd met de gave om elke vrouw die hij wou in bed te krijgen.
Enid Bagnold (1889), pront meisje uit een Londens officiersgezin, was voor die tijd dapper genoeg om journaliste te willen worden. Ze ontmoette Harris toen hij al zesenvijftig was, ver over zijn jeugd heen en al terend op een literaire reputatie (boeken over Shakespeare, Oscar Wilde). Hij was toen net, om geld te verdienen, hoofdredacteur geworden van een nieuw blad, Hearth and Home. En ondanks zijn grote knobbelneus, zijn waaiende flaporen, zijn gepommadeerde kruisnor werd Bagnold hopeloos verliefd. ‘Het was alsof de oceaan over haar heen viel.’ Harris liet haar op de redactie alles doen, keihard werken, voor een paar centen. Dat hij niet deugde had ze wel door; vijftig jaar later wist ze dat zeker - toen schreef ze over hem: ‘He made sin seem glorious. He was surrounded by rascals. The wicked have such glamour for the young.’
Vijf maanden later was het blad over de kop. Enid Bagnold was haar vrienden kwijt, want niemand was tegen Harris bestand, alleen zij adoreerde hem. En ze was geen maagd meer. Frank Harris nam haar op een goede dag mee om te lunchen naar het bordeelachtige Café Royal, naar een pri[véka]mer boven. Na de lunch legde hij haar uit dat seks de poort tot het leven was, the gateway to life. In haar autobiografie schreef ze dan ook maar één zin hierover: ‘So I went through the gateway in an upper room in the Café Royal.’
Haar biografe heeft nergens kunnen vinden dat ze het leuk vond, en vermoedt het tegendeel: Enid meldde haar vriendinnen alleen dat ‘het’ gebeurd was met de mededeling dat ze ‘bevorderd was van korporaal tot luitenant’. Dat ze weinig voor seks voelde bleek later onder meer toen ze haar zoon voorlichtte met de mededeling dat alleen negerinnen orgasmes kregen.
Frank Harris
Bagnold schreef boeken (en gedichten), onder andere over haar werk als verpleegster aan het front in Frankrijk (W.O.I.), en idem over haar voettochten door Frankrijk. In 1931 trok ze met een ezelkar door La France omdat haar rugzak een schrijfmachine bevatte, dat werd te zwaar. Eenzelfde voettocht in 1933 door Duitsland leidde tot een enthousiast artikel in The Times over het geluk en de vrolijkheid en de innerlijke discipline die Hitler de Germanen had gebracht. Karrevrachten brieven met adhesie!
Enid was inmiddels - verstandig - getrouwd met Sir Roderick Jones, een klein mannetje uit het leger die directeur werd van het persbureau Reuter en dat met ijzeren discipline leidde. Dankzij zijn vrouw kwam ook Von Ribbentrop op zijn partijtjes. Enid schreef een boek dat beroemd werd: National Velvet, over een jong meisje en een paard. Het bracht haar roem en veel geld, vooral toen Hollywood het in 1943 verfilmde met de debuterende Elizabeth Taylor. Ze schreef nog een boek over Moederschap, dat me vreselijk lijkt, en passend bij haar bezoek in 1938 in Duitsland, dat opnieuw tot een artikel leidde, dit keer in de Sunday Times, over Hitlers Nieuwe Democratie. Het staat in haar biografie en terecht was er drift bij de Engelse intelligentsia. Maar in 1941 was ze weer volbloed Brits en schreef brieven aan The Times dat het strand bij Dover versterkt moest worden om Hitlers landing onmogelijk te maken. In datzelfde jaar werd Sir Jones gedwongen ontslag te nemen bij Reuter. Er werd een brief ontdekt (een concept, zei hij zelf) waarin de Britse regering stiekem Reuter financieel zou steunen in ruil voor inspraak bij de benoeming van de hogere stafjournalisten.
De lange rest van het boek, en dus ook van Enids leven, is gevuld met schrijven voor toneel, en het eindeloos bidden en smeken en zeuren om de stukken opgevoerd te krijgen. Nooit gezien of gelezen, maar het lijken woordrijke ‘stinkers’, andere hadden succes zoals The Chalk Garden dat internationaal gespeeld werd (heette het hier bij de Haagse Comedie niet De kalktuin?). A Matter of Gravity werd in Amerika een succes door Katherine Hepburn, die er mee op tournee ging. Enid was bazig, en vooral slonzig. Ze komt uit het boek als een intelligente moe Flodder naar voren, maar ook weer zeurderiger. Op haar achtenzestigste werd ze nog een keer verliefd. Dat was in 1957 toen de grote filmacteur Charles Laughton een paar maanden naar Engeland kwam om toneel te spelen. (Hij was met zijn vrouw Else Lanchester, maar die ging haar eigen gang; en Laughton kwam vaak 's middags op de boerderij van Enid om over toneel te praten.) Net als Frank Harris was ook hij lelijk als de nacht. Afstotend, vet, pafferig, met vochtige handen en dikke vingers. Volgens Enids vriendinnen lag zijn homoseksualiteit er met scheppen bovenop, maar zij hing aan zijn dikke lippen en had voor niets anders tijd - net als toen bij Harris verdwenen kennissen en vrienden. Het duurde anderhalf jaar, omdat hij ook nog Lear ging spelen alvorens voorgoed uit haar leven te verdwijnen, na al haar toneelideeën tot de grond afgebroken te hebben. In haar autobiografie - die ze maakte toen ze vijfenzeventig was - schreef ze: '68, en het is net als liefde. Ik schrijf dit speciaal op als gift aan alle vrouwen - zelfs in de winter kan die gloed weerkeren als een overwinterende mot.’
Enid Bagnold
Ze stierf tweeënnegentig jaar oud, onmogelijk, maar de laatste jaren gelukkig zwaar aan de morfine en tenslotte dement.
■
Auteursrechtelijk beschermd