De andere Strindberg
Dat August Strindberg toneelstukken schreef en romans is bekend, dat hij kunstcriticus was eveneens, maar dat hij ook schilderde en fotografeerde weet menigeen niet. De oplettende lezer van de Strindberguitgaven van Meulenhoff heeft op de omslagen van bijvoorbeeld De Rode Kamer of Zwarte vaandels schilderijen van Strindberg zelf kunnen zien. In het Rijksmuseum Vincent van Gogh zijn nu dertig schilderijen en een aantal foto's van Strindberg tentoongesteld (t/m 12 april). De schilderijen zijn gemaakt in verschillende perioden dat hij met het schrijven op een dood spoor zat. De techniek heeft Strindberg zichzelf bijgebracht, want voor lessen en theorie was hij te ongeduldig. ‘Hij wilde kunnen spelen, maar hij wilde geen toonladders oefenen’, schrijft Strindberg in zijn autobiografie Tjänstekvinnans son (De zoon van een dienstbode, AP, Privé domein). Hij schilderde niet met een penseel, maar met een paletmes, waardoor zijn schilderijen gaandeweg steeds abstracter worden. Strindberg had een voorkeur voor zeegezichten, waarbij na 1983 de invloed van Turners stormschilderijen evident aanwijsbaar is. De schilderijen weerspiegelen meestal duidelijk Strindbergs gemoedstoestand. Hij schilderde vlak na zijn eerste huwelijk, in de beginjaren met zijn tweede vrouw en in een periode van ernstige problemen met zijn derde echtgenote. Het schilderij Hög sjö (Hoge zee) is het meest bijzondere van de tentoonstelling. Het heeft een hoog reliëf, de grijze, bruine en witte tinten liggen er dik bovenop en om zwarte effecten te krijgen heeft Strindberg waarschijnlijk een petroleumbrander gebruikt. Het schilderij is eigenlijk vrijwel abstract. Zijn foto's noemt Strindberg zelf impressionistisch. Met behulp van de zelfontspanner componeerde hij fraaie foto's van zijn gezin met een ongewone asymetrische vlakvulling en ongebruikelijke beeldafsnijdingen.
Later fotografeerde Strindberg met de door hem geconstrueerde Wunderkamera gezichten op ware grootte zonder geslepen lens en met natuurlijk licht. Helemaal experimenteel is zijn opname van een sterrenhemel, waarvoor hij alleen een gevoelige plaat 's nachts buiten legde. In het Duitse boek Der andere Strindberg (Insel Taschenbuch) legt Göran Söderström, directeur van het Strindbergmuseum in Stockholm, Strindbergs schilder- en fototechniek duidelijk uit. In de begeleidende catalogus bij de expositie staat daarvan een samenvatting. Strindberg schilderde zonder penseel en fotografeerde zonder camera. De tentoonstelling geeft inzicht in Strindbergs onconventionele dubbeltalent.
EC
Bijdragen op deze pagina: Eva Cossee, Koos van Weringh en Carel Peeters
Auteursrechtelijk beschermd