Achterbergs Spielerei
Ter gelegenheid van de jaarwisseling drukte uitgeverij Querido Gerrit Achterbergs gedicht Kleine kaballistiek voor kinderen in achthonderd exemplaren; een fraaie facsimile op ruim formaat (19,5 × 26,5 cm) van de proeven die Jan Vermeulen in 1944 maakte voor een uitgave van zijn clandestiene Molenpers. Die uitgave, met illustraties van Jan Kloots, ging om onopgehelderde redenen niet door. Hoewel Achterberg niet erg zeker was over de waarde van het gedicht (hij noemde het meermalen een ‘Spielerei’), spande hij zich toch in om het na de bevrijding bij een andere uitgever onder te brengen, maar zowel De Bezige Bij, Boucher, Van Dishoeck, Kroonder als Roelofs van Goor vonden het een uitgave, ‘waarvoor de belangstelling geheel is geweken’, zoals De Bezige Bij liet weten. Uiteindelijk werd het gedicht (61 regels) in de afdeling ‘Hoonte’ van Cryptogamen III geplaatst. De druk- en plakproeven van de bibliofiele Molenpers-uitgave kwamen na jarenlange omzwervingen in de Achterberg-collectie van Ed Hoornik terecht. Achterberg reageerde heel enthousiast op Vermeulens keuze van illustrator, schrijft Redbad Fokkema in de verantwoording, hoewel zijn eerste keuze Cees Bantzinger zou zijn geweest. Aan Vermeulen schreef Achterberg: ‘Ik ben volslagen leek, maar deze prentjes (van Kloots) lijken mij buitengewoon geschikt. (...) Deze doen werkelijk filmisch aan, zooals je zei, lijn en flits... en erg komisch. Jongen wat zijn die plaatjes leuk.’ Pas achteraf wist Gerrit Achterberg ook een kind om het gedicht aan op te dragen: Bert Bakkers aangenomen zoon ‘Petertje’, dan drie jaar. Kloots' komieke illustraties verhelderen veel duistere plaatsen in de tekst, die in kleine twee- of drieregelige rijmpjes blijkt te kunnen worden verdeeld. Dat zag men er niet zo aan af in het Verzameld Werk. De soms kinderlijke, soms mystieke tekst (eigen aan het onderwerp!) verschilt nogal met
die van de Verzamelde Gedichten, maar Fokkema zwijgt ditmaal over de Varianten bij Achterberg. Voor de echte ingewijden, de lidmaten van het Genootschap Gerrit Achterberg, reserveerde Querido driehonderd exemplaren. De uitgave is niet in de handel.
DS
Auteursrechtelijk beschermd