Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

[p. 4]

Geen kwaad woord over de liefde
Márquez op zijn sensueelst in ‘Liefde in tijden van cholera’

Gabriel García Márquez
abc

Liefde in tijden van cholera door Gabriel García Márquez Vertaling: Mariolein Sabarte Belacortu Uitgever: Meulenhoff, 524 p., f55, - (gebonden), f39,50 (paperback)

Maarten Steenmeijer

Met Honderd jaar eenzaamheid was García Márquez' reputatie van verteller met een lange adem in één klap gevestigd. Toch heeft hij maar één andere roman geschreven die de tweehonderd pagina's ruimschoots overschrijdt: De herfst van de patriarch. Deze zware, hyperbolische dictatorroman verraadde Márquez' streven om niet de geschiedenis in te gaan als de schrijver van één groot werk. Inmiddels hoeft hij zich daar geen zorgen meer over te maken. Dat is niet te danken aan het trage, statische verhaal over de eeuwige tiran, maar aan zijn korte romans: Afval en dorre bladeren, De kolonel krijgt nooit post en Kroniek van een aangekondigde dood. Ieder woord hierin is op een onnadrukkelijke manier doordacht, zodat hun kracht tijdens de eerste lectuur al op glasheldere wijze naar voren treedt, zonder de lezer echter de illusie te gunnen dat herlezing niets nieuws oplevert. De sobere Márquez is de grootste stilist, Honderd jaar eenzaamheid de uitbundige uitzondering op deze regel.

Alle reden dus om benieuwd te zijn naar de derde omvangrijke roman, die in bewonderenswaardig korte tijd door Mariolein Sabarte Belacortu is vertaald: Liefde in tijden van cholera. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de nieuwe Márquez heeft niet de dwingende lengte van Honderd jaar eenzaamheid, maar bevat vele fragmenten die behoren tot het beste wat de melancholieke Colombiaan heeft geschreven. Het is niet verwonderlijk dat Márquez niet zuinig is geweest, want hij introduceert in Liefde in tijden van cholera een nieuwe wereld: de Caribische kust. De voornaamste plaats van handeling, een havenplaats vol vergane glorie rond de eeuwwisseling, krijgt geen naam, maar het is niet moeilijk om talrijke elementen van Cartagena de Indias en Barranquilla te ontdekken, de twee kustplaatsen waar Márquez omstreeks 1950 de eerste schreden op het schrijverspad zette.

Het eerste deel (het boek telt er zes) zet de lezer op het verkeerde spoor, omdat de indruk ontstaat dat het huwelijksleven van dokter Juvenal Urbino en zijn trotse vrouw Fermina Daza centraal staat in deze roman. Dit is echter een forse opmaat voor de onbeantwoorde, maar nimmer aan kracht inboetende liefde van Florentino Ariza voor Fermina Daza. Voordat zij met Urbino trouwde had zij met Florentino een puberale, bijna uitsluitend op correspondentie gebaseerde romance. Maar zodra zij in de gelegenheid is hem werkelijk goed in het gezicht te kijken is het wat haar betreft afgelopen tussen hen.

Zo niet voor hem. Meer dan een halve eeuw staat zijn leven in het teken van haar. Hij weet zich van nietig telegrafistje op te werken tot directeur van de Caribische Riviervaart Maatschappij, met een neurotische angstvalligheid verzorgt hij zijn lichaam en op gepaste afstand koestert hij onderwijl zijn jeugdliefde. Hij weet immers dat hij geen enkele kans bij haar maakt zolang zij getrouwd is. Er zit dus niets anders op dan te wachten tot Fermina's man, die bijna tien jaar ouder is dan zij en vijf jaar ouder dan hij, overlijdt.

Florentino laat zich geen kans ontglippen om in ieder geval iets van Fermina in zijn nabijheid te hebben. Dit verlangen neemt soms bizarre vormen aan. Zo doet hij veel moeite om een spiegel waarin hij haar heeft gezien voor veel geld in zijn bezit te krijgen. Tot zijn eigen grote verrassing blijkt Florentino er niet de man naar om op een houtje te gaan bijten. De eeuwige vrijgezel, die door zijn verzorgde uiterlijk het etiket homoseksueel krijgt opgeplakt, doet in zijn vrije tijd weinig anders dan de liefde bedrijven en daarvan uitrusten, zonder dat zijn grote liefde ook maar een moment in gevaar komt. Florentino's talrijke affaires krijgen veel ruimte, wat Márquez de kans geeft om zich als nooit tevoren op zijn sensueelst te tonen.

Schilderachtig

Ondertussen is het thema dat als een rode draad door Márquez' werk loopt deze liefdesroman binnengeslopen: eenzaamheid. Want wie kan Florentino garanderen dat Fermina's echtgenoot eerder sterft dan hij? Of dat zij niet vóór haar man het tijdelijke voor het eeuwige inruilt? Maar zelfs al zou Urbino het eerst doodgaan, dan nog heeft Florentino geen enkele ze-

Vervolg op pagina 6