Armando Valladares
Vervolg van pagina 3
het links alternatief van de jaren zestig niet alleen voor mij maar voor tienduizenden en tienduizenden anderen. Natuurlijk, in de loop van de jaren verwaterde dat idealisme wel, maar voor de ontwikkelingen in Cuba waren steekhoudende argumenten aan te voeren, dezelfde argumenten die Mulisch na de kritiek op Het woord bij de daad eveneens liet horen: de revolutie was onder internationale druk verhard. Om zich staande te houden tegen de Verenigde Staten moest Castro aansluiting zoeken bij dat andere mondiale alternatief en dat had op zijn beurt consequenties voor de binnenlandse verhoudingen; bovendien, zo luidde het verhaaltje dat Byron meer dan honderdvijftig jaar geleden in Childe Harold ook al verteld had, deze revolutie was de weg van iedere revolutie gegaan: na glorie kwam corruptie en daarna barbarij. Zo waren er nog wel meer argumenten maar aan de essentie deden die toch weinig af: Cuba was een zeer goede poging en het was opnieuw de ironie die blijkbaar bij de geschiedenis hoort die ook deze poging (deels) deed mislukken.
Het boek van Valladares - dat iedereen moet lezen die ooit dergelijke gedachten heeft gehad - verwijst dit alles definitief naar het rijk der fabelen. Nog meer materiaal voor de historische prullenmand. Castro heeft zich vanaf het eerste moment precies zo gedragen als andere dictators. En misschien is bij nader inzien niet eens dát het meest verwonderlijk. Verwonderlijk is vooral dat al die westerlingen die precies op de hoogte waren van de gebeurtenissen in nazi-Duitsland en Sovjet-Rusland zich opnieuw door mooie woorden hebben laten misleiden. En als je je dat realiseert en geschokt raakt door het relaas van Valladares, staat je maar één conclusie ter beschikking: twee keer dom, twee keer naïef.
Er is een ‘toch’ dat zou kunnen voorkomen dat we allemaal ‘wijze mopperpotten’ worden die inderdaad menen dat de geschiedenis op die ene pagina geschreven staat. De titel van het boek van Valladares doet zijn verhaal eigenlijk geen recht. ‘Who against hope believed in hope’ staat er in Romeinen en Valladares citeert het op de tweede blanco pagina van zijn boek. Als hij dat nog zegt is er blijkbaar een ‘wijsheid’ die verder gaat dan de zuiver intellectuele. Voor hem is dat zonder twijfel het geloof, voor anderen wellicht iets simpels als ‘levensdrift’.
■
Auteursrechtelijk beschermd