Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

[p. 19]

Cy en Pat Taillon in de eerste jaren van hun huwelijk
Cyra in haar periode van onofficiële mascotte van het rodeocircuit

Altijd op weg, het hele Wilde Westen door

Rain or Shine door Cyra McFadden Uitgever: Alfred A. Knopf, 178 p. Importeur: Van Ditmar, f53,55

Beatrijs Ritsema

In Nederland en andere landen waar fietsen als sport populair is, worden de kermiskoersen vocaal begeleid door een soort spreekstalmeester, iemand met een microfoon die de wedstrijd becommentarieert in een doorlopende stroom van woorden. Het parcours is omzoomd met luidsprekers, zodat de toeschouwers, ook als de renners even niet in zicht zijn, zich niet hoeven te vervelen. Deze functie, een mengeling van verslaggever en entertainer, lijkt me een aardig Europees equivalent voor de Amerikaanse rodeo-announcer: de man die de waaghalzerige strapatsen van de cowboys op hun wilde paarden inzichtelijk maakt voor het publiek; de man ook die grappen maakt, de sensatie opvoert en applaus en gejuich moet uitlokken.

Cy Taillon was zo iemand. Veertig jaar lang oefende hij dit beroep uit en werd algemeen als de grootste op zijn terrein beschouwd: the king of the rodeo-announcers, de levende legende van het wilde Westen. Zijn dochter Cyra McFadden, bekend van het satirische The Serial, heeft in Rain and Shine zijn levensverhaal opgetekend en dat van zijn naasten; het boek is eigenlijk de geschiedenis van een familie.

Cy Taillon verhief het rodeo-aankondigen tot een kunst. Hij genoot een enorme populariteit bij de cowboys, omdat hij van iedereen feilloos de naam en eerdere verrichtingen in zijn geheugen had, en omdat hij zich zijn hele leven ingezet heeft om de rodeo als officiële sport erkend te krijgen (hij sprak niet van cowboys, maar van atleten). Ook het publiek droeg hem op handen. Na een van zijn optredens verzuchtte een vrouw: ‘Ik weet niet hoe God eruit ziet, maar wel hoe hij klinkt.’ Zijn bijnaam luidde dan ook eenvoudig: The Voice

De rodeowereld is er een van stoere mannen die voortdurend kneuzingen oplopen (een echte rodeoster heeft geen bot in zijn lichaam dat niet ooit eens gebroken is geweest). Ze bijten in de modder, moeten zich tegen dolle stieren te weer stellen en met lasso's kunnen omgaan. Er wordt geld mee verdiend, maar de prijzen stelden, zeker in het begin van Taillons loopbaan in de jaren dertig, nog maar weinig voor. Meestal ging het geld van de winnaar dezelfde avond op aan het geven van rondjes in het café om de overwinning te vieren. Het geld van de presentator trouwens ook, want Cy Taillon was er de man niet naar om een appeltje voor de dorst te bewaren.

Het eerste deel van Rain or Shine is het interessantst als Cyra McFadden het zwervende bestaan beschrijft van het gezin Taillon (vader, moeder en zijzelf als klein meisje) voor de oorlog. Cy was getrouwd met Pat, een revuedanseres, die na haar huwelijk de danskunst bleef voortzetten op de rug van een paard en op die manier als entr'acte in de rodeoshows voor nog enige extra inkomsten zorgde. Hun enige bezit was een auto van het merk Packard, waarin ze aten, sliepen en zich verplaatsten. Het leven van kermisklanten: altijd op weg, van noord naar zuid het hele Westen door en vice versa,

Eerbetoon aan de koning der rodeo-aankondigers

van de ene rodeo naar de andere, een spoor van schulden en niet bij de wasserette opgehaald wasgoed achterlatend.

Een rodeo duurt maar een middag of een avond, de afstand tussen twee evenementen bedroeg vaak honderden mijlen, dus de meeste tijd werd eigenlijk in de auto doorgebracht. Zowel Cy als Pat waren verslaafd aan het ‘on the road’ zijn; nooit bleven ze ergens langer dan strikt noodzakelijk en hun belangrijkste zorg op financieel gebied was of ze wel genoeg geld hadden om de benzine te betalen. Andere levensbehoeften werden geregeld door de schulden te laten oplopen en soms hield de eigenaar van café The Wagon Wheel of The Golden Nugget, zoals de bars onveranderlijk heetten, het gezin van The Voice vrij voor een warme maaltijd als dank voor de aangebrachte klandizie.

Enkelbijter

Pat, Cyra en Roy ‘Old Honest Face’ Qualley in Missoula, Montana

Cy en Pat hadden een klassiek vechthuwelijk met dramatische ruzies die in bed weer bijgelegd werden. Hun temperamenten leken te veel op elkaar: allebei waren ze erop gebrand in het middelpunt van de (publieke) belangstelling te staan; ze vertoonden dwangmatig flirtgedrag en waren allebei extreem jaloers. Voor Cy kwamen daar dan nog alcoholproblemen bij. Echt lang kon dit natuurlijk niet goed gaan, deze imitatie van Scott en Zelda. De beslissende wending gaf iemand die zich steeds op de achtergrond nuttig had gemaakt in de rol van rotzooiopruimer en enkelbijter (een herdershond die afgedwaalde schapen terug naar de kudde drijft): Roy Qualley, bijgenaamd Old Honest Face, Cy's beste vriend en degene die er vaak voor zorgde dat de rekeningen betaald werden en dat het achtergelaten wasgoed weer ter bestemde plekke terechtkwam.

Roy die net als in een echte soap opera al twaalf jaar in stilte verliefd was op Pat, zag zijn kans schoon, toen Cy er na een zelfs voor dit echtpaar uitzonderlijk heftige ruzie vandoor was gegaan: hij bekende Pat zijn liefde en vroeg haar ten huwelijk.

Twee weken later was Cyra's hele leven veranderd en woonde ze met haar moeder en stiefvader in een dorp in Montana. Op dit punt raakt in het boek de couleur locale van de rodeo's een beetje op de achtergrond en gaat het meer over de personen, hun onderlinge verwikkelingen en vooral hun excentriciteit, waar Cyra McFadden een goed oog voor heeft. Roy Qualley ontpopt zich als een overbezorgde, jaloerse huistiran met een manie voor gezond eten, die niet in staat is om iets weg te doen. Elk stukje papier met krabbels, elk gebruikt conservenblik wordt opgeslagen in kelder of garage. Na zijn dood ruimt Cyra zijn archief op, waaraan ze nog veel nuttige documentatie te danken heeft, en vindt dan ook een exemplaar van The Standard Dictionary of Facts, een boek dat hij in 1921 huis aan huis verkocht. Tot de dingen die hij onderstreept had, behoorden: ‘100 v. Chr., de Hunnen trekken westwaarts’, en ‘1834, Robert Peel premier, moeilijkheden in Canada’. Op de een of andere manier werpen dergelijke absurde details wel een verhelderend licht op de persoon Roy Qualley.

Onder de liefdevolle aandacht van haar tweede man verkommert Pat langzamerhand tot apathie. Cyra treurt om het verlies van haar heroïsche vader die ze nog maar zelden ziet, en wanneer Cy ook hertrouwt, groeien ze nog meer uit elkaar.

Rain or Shine is vooral een hommage van een dochter aan haar vader, al wordt ook het leven van diverse andere familieleden erin betrokken. Cy is de hoofdpersoon van het familiedrama vanuit Cyra's gezichtspunt. Dat komt doordat hun verhouding, afgezet tegen de idyllische vroege jeugdjaren, er altijd een van strijd en schuld is geweest. Als ze al lang volwassen is, maken ze verbeten ruzie over Vietnam, equal rights en het feminisme. Cy is intussen in goeden doen geraakt en van de drank af en wordt steeds meer een vertegenwoordiger van redneck-achtig rechts met veel sentimentaliteit in zijn traditionele waarden. Ze zien elkaar jaren niet meer en van de rondzendbrieven die hij naar zijn familie stuurt, krijgt zij altijd de onderste, bijna onleesbare kopie. Hij noemt haar niet als zijn dochter in interviews (wel zijn zonen uit zijn tweede huwelijk) en zij geeft af op dat kinderachtige cowboygedoe. Er volgt wel een verzoening een paar jaar voor zijn dood, maar misschien niet helemaal wat het had kunnen wezen. Ik heb althans de indruk dat dit boek gedeeltelijk is geschreven als een inlossing van schuld.

Het is een familiegeschiedenis zoals er ontelbare zijn: liefde, ambities, scheidingen, stiefvader en -moeder, ruzies, krankzinnigheid, wrok, kanker en dood. Het verschil met Dynasty is het milieu dat interessanter en levensecht is. Verder heeft Cyra McFadden een mooi portret gemaakt van de grootste rodeo-aankondiger aller tijden, een man die als het even kon in zijden cowboy-overhemden liep en het liefst laarzen van kangoeroeleer droeg. Veel te scherp gepunt, zodat hij altijd enigszins strompelde met zijn eksterogen. Maar in zijn vak ging het om stijl en romantiek.

■