[Leo Vroman - vervolg]
te komen dat de moeite waard is. Maar wie eens bekijkt wat er in Amerika dan wél aan poëzie wordt uitgegeven, zal al snel inzien dat het hem daar niet in kan zitten: de meeste gedichten die in Amerika worden gepubliceerd, zouden bij Nederlandse uitgevers geen schijn van kans maken. De conclusie moet wel zijn dat de genoemde westerse cultuur, althans op het gebied van de poëzie, niet zo homogeen is als wij wel denken, en dat in de Verenigde Staten eenvoudig iets heel anders voor goede moderne poëzie doorgaat dan hier.
Zou zo'n dichotomie zich ook niet binnen een cultuurgebied kunnen voordoen, en wel bij verschillende kunsten? De mensen die bepalen wat hier meetelt als poëzie zijn immers ook andere personen dan de smaakmakers uit de beeldende-kunstwereld. Sterker nog: het zijn niet alleen andere personen maar ze worden ook nog op een geheel andere wijze geselecteerd. De literatuur is in Nederland, ondanks een doodenkele subsidie, een volkomen kapitalistische zaak: wat wordt uitgegeven, wordt uitgegeven omdat het geld opbrengt, het past althans in een concept dat als geheel goed is voor zijn geld, anders valt er niets meer uit te geven. Het gezicht van de Nederlandse beeldende kunst daarentegen wordt bepaald door enkele museumdirecteuren, ten opzichte van wie niet alleen de kunstenaars maar ook de deelnemers aan het zogenaamde commerciële circuit zich moeten uitputten in byzantinismen - als ze tenminste willen meetellen. Is in de literaire wereld dus een mechanisme werkzaam dat leidt tot vervlakking van de smaak onder invloed van de commercie, de beeldende kunst kent een tendens in de tegenovergestelde richting: enkele mensen die zich er voornamelijk mee bezighouden elkaar de loef af te steken, trekken de openbare mening in de richting van het buitenissige en het efemere. Wat wij literatuur noemen is in een heel ander vlak komen te liggen, dan ons idee van beeldende kunst - en ook al weten wij het, wij kunnen het niet anders zien.
Leo Vromans poëzie is speels, virtuoos, ontroerend, grappig, afwisselend, maar toch nooit chaotisch - zo ongeveer het beste wat de Nederlandse literatuur op het ogenblik te bieden heeft.
Leo Vromans tekeningen zijn speels, virtuoos, ontroerend, grappig, afwisselend, maar nooit chaotisch - en toch geen kunst.
Dan maar in de boekenbijlage.
■
Auteursrechtelijk beschermd