Joseph Heller
vervolg van pagina 5
Het meeste komt uit de bijbel. Zoals het verhaal over David die als bruidschat honderd voorhuiden van Filistijnen moest betalen en er met tweehonderd aan kwam zetten.’
Het boek heeft een hoop met geschiedenis te maken.
‘Het is nogal cynisch over de politiek en de overheid...’
En de godsdienst?
‘Zoveel godsdienst was er toen helemaal niet... De ironie van het boek is dat David die het tot dan toe grootste rijk ter wereld had opgebouwd - ook al was het niet groter dan de staat Maine - terugkijkt en wat hem het meest pijn doet is het feit dat twee van zijn kinderen dood zijn, dat zijn vrouw niet meer intiem met hem is en dat hij zijn God, zijn beeld van God, kwijt is.’
Is God in het boek niet een vrij gevaarlijke en onvoorspelbare figuur?
‘Tja, hij vermoordt meer mensen dan Saul, die volgens mij toch een pathologische, psychopatische moordenaar is: maar God is minder menselijk dan de andere figuren, dus je kunt hem niet ter verantwoording roepen. Hij is bezig, hij is grillig en hij is een despoot. En tot mijn verbazing en plezier bleek hij allesbehalve onfeilbaar te zijn. Zoals het in het Oude Testament, in het verhaal van David, wordt voorgesteld maakt God talloze fouten - en dat wordt erkend. Hij erkent zelf dat hij Saul niet had moeten kiezen. Maar omdat hij nu eenmaal God is, neemt hij de schuld niet op zich.’
■
Auteursrechtelijk beschermd