Vrij Nederland. Boekenbijlage 1984

Hexerij op de Mont Louis

Kenners spreken van hex; officieel heet het uranium-hexafluoride; maar iedereen kent de stof voornamelijk als het gevaarlijke spul uit het bij Oostende verongelukte schip Mont Louis. Wat zijn nu die gevaren? En waarom verscheept Frankrijk hex naar Rusland om het daarna weer als nóg gevaarlijker ‘verrijkt’ hex terug te krijgen?

Aktueel

De ruim 200.000 kilo hex zit in extra stevige vaten. Zolang die heel blijven, is er weinig aan de hand. Barsten ze open, wat niet direct te verwachten is, dan kun je beter maken dat je wegkomt. Want hex zelf is buitengewoon giftig. En als het in aanraking komt met water (of zelfs waterdamp, altijd in de lucht aanwezig) dan vormen zich andere uiterst giftige stoffen.

Uit hex plus water ontstaat bij voorbeeld het giftige en bijtende gas fluorwaterstof. Zelfs gas is niet bestand tegen de bijtende werking van deze stof; hij wordt dan ook gebruikt voor etsen: dan wordt glas weggevreten waar je fluorwaterstof op brengt, het wordt dof, je kunt zo patronen, teksten en zelfs tekeningen aanbrengen. De stof werkt net zo bijtend op ogen, huid en ademhalingsorganen van de mens. In ernstige gevallen ga je er aan dood. Al heel kleine hoeveelheden zijn schadelijk: miljoenste grammen per liter lucht.

De bijtende werking van fluorwaterstof tast ook metalen aan. Dan vormt er zich waterstofgas: dat is brand-

Vervolg op pagina 58

[p. 58]

Hexerij op de Mont Louis - vervolg

baar en kan ontploffingen veroorzaken.

Nu worden er meer zwaar giftige stoffen over zee vervoerd; als er daarbij een groot ongeluk gebeurt, merk je er weinig van op de tv of in de krant. De oorzaak: hex is ook nog radioactief. Dat betekent: de stof zendt gevaarlijke straling uit. Straling waarvan je ernstig ziek kunt worden, en bij voorbeeld kanker kunt krijgen. Nog nooit is een schip verongelukt waarin radioactieve stoffen vervoerd worden: daarom vechten journalisten om in een vliegtuig te komen dat over het wrak van de Mont Louis heen vliegt: alles wat voor de eerste keer gebeurt, heeft veel aandacht; de volgende keer zal de aandacht wel veel minder zijn. Hex straalt wel, maar veel is het niet, en de giftigheid is een veel belangrijker gevaar. Maar stralingsgevaren staan zeer in de belangstelling vanwege de verhitte meningsverschillen over kernenergie. In kerncentrales wordt namelijk elektriciteit opgewekt waarbij straling werkt als een soort ontsteker voor de brandstof. Natuurlijk hex straalt daarvoor gemiddeld niet genoeg. Door de zogenaamde verrijking kun je hex veel stralender maken - waardoor dus ook de straling veel gevaarlijker wordt. Frankrijk, waar de hex van de Mont Louis vandaan komt, heeft zelf grote verrijkingsfabrieken. Maar kennelijk is het nogal goedkoop om de verrijking in Rusland te laten uitvoeren. Dat gebeurde, tot de ramp met de Mont Louis, volstrekt in het geniep. Waarschijnlijk omdat je van verrijkt hex ook atoombommen kunt maken. En Frankrijk, dat zijn eigen atoombommen juist op Rusland richt, levert zijn ‘tegenstander’ dus - zij het tijdelijk - grondstof voor bommen die eventueel tegen Frankrijk gericht zouden kunnen zijn. Niet veel Fransen zullen zo'n handeltje begrijpen, denk ik.

Het wrak van de Mont Louis brak na de storm van 10 september doormidden waarbij ook nog olie uit het schip vrij kwam. Op het bergingsvaartuig 10 van de opgeviste vaten (foto: ABC)

Niet alleen tussen Frankrijk en Rusland pendelt hex. Zo heeft ook ons land een verrijkingsfabriek, in Almelo. Die moet natuurlijk ook geregeld hex aan- en afvoeren. Bij voorbeeld naar Engeland. Volgens de milieugroep Greenpeace gaat dat vervoer vier keer per week over zee. Als lading bij North Sea Ferries, passagiersboten die varen tussen Rotterdam en Hull. Dat is de firma die reclame maakt met de stem als een scheepshoorn, die in half-Engels zegt dat ze zeer goed zijn (Ferrrry Gooood). Of ik me, nu ik dat weet, daar nog zo goed aan boord zou voelen: dat laat zich raden.

rob sijmons