De Vorsterman Bijbel

§ Dat .iiij. Capittel.

1

⁺DIe voorseyde Simon die aenbrengher des gelts ende lants, sprac qualijck van Onia, als oft hi Heliodorum toegestooct hadde tot desen dinghen, ende dat hi die nieu vindere des quaets hadde geweest,

+ A

2

ende hi dorstede den stat voorsiender, ende den bescermer zijns volcs ende den naerstighen beminder gods wet, eenen verrader des rijcs heeten,

3

Maer als die viantschappen also seer voortgingen, dat ooc door Simons naeste vrienden dootslagen gescieden

4

merckende Onias die sorchlicheit, des gescils ende dat Appolinius raesde als die hertoghe van Celessyrien ende Phenicen, om Simons quaetheyt te vermeerderen, so is hi toc den coninc gereyst,

5

niet als der borgers besculdiger, mer dat gemeyn profijt der geheelder menichten bi hem seluen merckende,

6

Want hy sach dat onmogelijc was sonder coninclijcke voorsienicheyt den saken vrede gegeuen te worden, noch dat Simon op soude houden van zijnder sotheyt

7

Maer na die doot Seleuci, doen Antiochus diemen edel hiet, dat rijc ontfangen hadde, so begeerde Iason Onie broeder eergierichlijc dat hooge priesterscap,

8

ende ghinc totten coninc, ⁺ belouende hem drie hondert ende tsestich ponden siluers, ende wten anderen renten tachtentich ponden,

+ B

9

Hier bouen beloefde hi oock ander hondert ende vijftich ponden, waert datmen zijnder macht toeliete een schole ende ver-[kolom]gaderinge van iongen te leeren, op te stellen tot zijn profijt. Ende datmen dye te Hierusalem waren, poorters van Antiochien schriuen soude.

10

Doen hem die coninck dat toeliet, ende hi die heerschappie vercreghen hadde, so begonst die ghene die van sinen gheslachte waren ter stont totter heydenscher costuymen ouer te brenghen,

11

ende dede wech tghene dat die Ioden, wt beleeftheit vanden coninghen gestelt was, door Ioannem Eupalomijs vader, die die bootschap vander vrientschappen ende geselschappen bi die Romeynen voerde, die wettighe rechten der borghers verlatende, ende stelde arghe insettinghen inne,

12

Want hi dorste, onder die borcht een scole opstellen, ende alle die beste der ionghers in die bordeelen setten,

13

Maer dat en was gheen beghin, maer een toenemen ende voortganck der heydenscher ende vremdelincse conuersacie, om des ongoddelijcs ende niet priesters Iasons bestiere ende ongehoorde feyte,

14

also dat die priesters hen nv niet tot des outaers diensten en begauen, maer den tempel versmaet hebbende, ende die offerhanden versuymt hebbende, ⁺ haesteden hen deelachtich te worden den velt spele ende zijnder onrechtuaerdigher biedinge, ende in die oeffeningen te leeren,

+ C

15

ende die vaderlijke eeren niet achtende, hielden si die griecsche eeren, voor die alderbeste,

16

Om welcke si een sorghelick gheschil hadden, ende volchden dier luyden insettinghen naerstelick na, ende begeerden desen in allen gelijc te zijn, die si tot vianden ende verderuers ghehadt hadden,

17

Want tegen die godlike wetten, ongoddelic te doen, en blijft niet ongewroken, Maer dat sal den nauolgenden tijt oock wel bewisen.

18

Alsmen in Tyro den tornoy dede diemen alle vijf iaren hielde, ende die Coninc tegenwoordich was,

19

so sandt Iason misdadige mannen, dye sondaers waren, van Hierusalem, draghende drie hondert dubbele dragmen siluers tot Herculis offerhanden, welcke dye ghene diese gebracht hadden, begeerden, datmense totter offerhanden nyet wt en soude gheuen, Want het niet van noode en ware, Maer datmen dye tot den anderen costen schicken soude,

20

Maer dese zijn gheoffert vanden ghenen diese sandt tot Herculis offerhande, Maer om dye teghenwoordighe zijn si gegeuen totten schipwercke der grooter schepen, diemen met drie par riemen roeyet,

21

Maer doen Appollonius Nesthei sone gesonden was in Egypten, om die edele Ptolomei Philometoris des conincs.

Ende als Antiochus bekende, dat hy vremt

[p. AA4v]

vanden saken des rijcs ghemaect was, zijns selfs profijt soeckende, so is hi van daer gereyst ende hi is gecomen tot Ioppen, ende van daer te Hierusalem,

22

Ende heerlijc van Iasone ende vander stadt ontfangen, met lichten der toortsen, ende louinge, is hi ingegaen, ende van daer keerde hy dat heyr tot Phenicen.

23

⁺Ende na den tijt van drie iaren, sandt Iason Menelaum des voorseyden Simons broeder, den coninc gelt dragende ende dat hi die antwoorden vanden nootsakeliken saken ouer soude dragen.

+ D

24

Ende hi den coninc gepresen zijnde, als hi dat aensicht zijnder machticheyt groot gemaect hadde, so troc hi thooge priesterscap tot hem seluen, ende onthoochdet Iasoni drie hondert ponden siluers.

25

Ende geboden vanden coninc ontfangen hebbende, so en quam hy niet met allen weerdich der priesterschap hebbende, dragende tghemoet eens wreeden tyrans, ende die gramscap eender felder beesten,

26

Ende Iason dye sinen eygen broeder geuangen hadde, wert bedrogen, ende vooruluchtich gedreuen in Ammons kinderen lantschap,

27

Ende Menelaus behielt thooge priesterscap, maer vanden gelde den coninc belooft en dede hi niet, Doen Sostratus die prouoost der borcht was, schattinge dede,

28

Want hem toe behoorde die scattinge des weechs gelts, om welcker saken wille si beyde zijn totten coninc wt geroepen,

29

Ende Menelaus wert af gheset vanden priesterscap, ende Lisimachus zijn broeder quam na hem aen, Maer Sostratus wert ouer die van Cypers ghestelt,

30

Ende te wile dat dese dingen geschieden, so geuielt dat die van Tharsen ende Malloten eenen oploop beroerden, om dat si des conincs Antiochi byslaepsteren tot eender ghiften begaeft waren,

31

Aldus quam die coninc haestelic, om die te stillen, ende hi liet Andronicum eenen van sinen edelen grauen in zijn stadt,

32

Ende Menelaus versekert zijnde, dat hy bequamen tijt ontfangen hadde, stal hy eenighe gulden vaten wt den tempel, ende gafse Andronico, Ende vercocht die andere Tyro, ende den biliggenden steden.

33

Doen Onias dat sekerlijc bekende, berispte hi hem behoudende hem in een vry plaetse, tot Antiochien bi Daphnem.

34

⁺Hier wt ghinck Menelaus tot Andronicum ende badt hem, dat hi Oniam dooden soude, Als dese tot Oniam quam, ende dye rechte handen gegeuen hebbende, met eenen ghesworenen eedt, hoe wel dat hy quaet vermoeden op hem hadde, riedt hy hem wter vriheyt voort comen, Ende hi doode hem ter stont, niet ontsiende die rechtuaerdicheyt,

+ E

35

Om welcker saken wille, niet alleen die Ioden, maer ooc ander [kolom] nacien verbolgen worden, ende nament moeyelic vander onrechtuaerdiger doot van alsulcken grooten man.

36

⁺Maer die Ioden by Antiochien ende Griecken, ghingen te samen totten coninc, doen hy weder gecomen was, wt Silicien, claghende vander onrechtuaerdiger doot Onie.

+ F

37

Hier omme is Antiochus bedroeft van moede om Oniam, ende tot ontfermherticheit ghebuycht storte hi tranen, ghedachtich des steruens soberheyt, ende beleeftheyt,

38

Ende sinen moet ontsteken zijnde, gheboot hi datmen Andronicum dye purpuren cleederen wt doen soude, ende alle die stadt om leyden ende in die plaetse in die welcke hi die ongoddelicheyt aen Oniam bedreuen hadde, dede hi den beroouer der heyliger dingen van dat leuen beroouen, als die HERE hem loonde met pijne nae zijn verdiente,

39

Ende als Lisimachus veel geestelijcke dieften inden tempel bedreuen hadde, midts Menelaus raedt ende die fame verbreyde, alsoo is daer een menichte teghens Lisimachum vergadert, Als hi nv veel gouts wt den tempele ghedraghen hadde,

40

Ende als dye scharen teghens hem opstonden, ende die moeden met gramschappen veruult waren, dede hy bi na drie duysent mannen wapenen, ende beghonste dye onrechtuaerdighe handen te besighen, met eenen tyran, dat zijn leydtsman was, die van oudtheyt ende van sotheyt gheuordert was,

41

Maer doen si, Lisimachus toelegghen verstonden, so grepen si, die sommighe steenen, die sommige starcke cluppelen, ende de sommighe werpen asschen op Lisimachum,

42

Ende daer wasser veel ghewont, ende sommige wasser ter aerden gheslagen, maer si vloden oock alle ghadere, Ende den seluen dief der iuweelen des tempels, dooden si ooc by die schatcamere.

43

⁺Van desen dinghen begonst dat oordeel teghen Menelaum gedreuen te worden,

+ G

44

Ende als dye coninc tot Tyrum quam, so droegen drie mannen gesonden vanden ouders, die sake ouer tot hem.

45

Ende als Menelaus verwonnen wert, beloofde hi Ptolomeo veel gelts te gheuen om den coninc te beraden,

46

Aldus so ghinc Ptholomeus totten coninc, die inden voorhof was, als om hem te vercoelen, ende leyde den coninck af vanden vonnisse,

47

ende Menelaum dye alder quaetheyt sculdich was, ontsculdichde hi van de misdaet, maer die alendige die ooc onsculdich geoordeelt souden hebben geworden, hadden si die sake biden Scythen gheseyt, dese verdoemde hi ter doot

48

Aldus leden si haest onrecht-

[p. AA5r]

uaerdige pine, die die sake voor die stadt, ende voor tvolck, ende voor die heylighe vaten veruolghet hebben,

49

Waerom oock die van Tyren verbolgen zijnde, hebben al te milde tegen haer begrauinge geweest,

50

Maer Menelaus, om die ghiericheyt der ghenen die in machticheyt waren, bleef hi in machte, wassende in quaetheyt tot laginge der borgeren.

§ Vanden hemelschen teekenen die in Ierusalem gesien worden, Hoe Iason der borgeren veruolgher sterf, Hoe Antiochus veruolchde Iudam ende tvolc doode, ende den tempel beroofde.