De Vorsterman Bijbel

[p. π2v]

§ Die verclaringhe ende maniere, om dit boeck te lesen.

AEngesien dat somwilen gebuert door die ongeleertheyt ende onnaersticheyt der schriuers ende druckers, die meer naer deynde arbeyden, dan volmaecte boecken te hebben, oft schoone, dan correcte boecken, Hierom seggen die heylighe leeraers, isseryet gedwaelt inden schriuen des ouden testaments, datmen gaen sal, aen dye hebreeusce boecken, ende inden nieuwen testamente aen die griecsche, Ende wi beuinden oock dat dat een exemplaer, aldus heeft ende dander also, ende dat oock die doctoren, nadat noch dese translacie inder heyliger kercken ontfanghen is gheweest, somtijts anders ende anders lesen, ende oock die sanck der heiligher kercken, somtijts thebreeus oft andere translatien na volcht, Hierom op dat een yegelijck, die in die heylighe schrift naerstich is, ende die begeert te weten, wat die hebreeusce text in heeft, ende ooc nadat ons beuolen was den bibel, tot profite der gemeynder christenen menschen, om die dwalinghe wter herten te keeren (die welcke nv God betert zeer heeft gheregneert) te corrigeren, om te doen drucken, soo salmen den Hebreeuschen text int duytsche ghestelt, in een maniere van alteracien, opten cant vinden, oftmen daer claerder verstant wt mocht hebben, ende niet om eenighe nieuwe opinien te genereren, Ende dese voorghenoemde alteracie en hebben wi niet geset, naer een yeghelijcs vermetentheyt ghelijck deen seyt, dit lesen die Hebreen aldus, dander seyt contrarie, Maer si is gestelt wt den boecken die door tbeuel ende costen des alder waerdichsten vaders ende heere in Christo broeder Franciscus Ximenez van Cisneros, in sinen leuen Cardinael, priester der heyliger Roomscher kercken, des titels van .S. Balbine, Aertbisschop van Toleten, ende ouerste bisschop van Hispanien, ende der rijcken van Castilien ouerste Cancellier, gedruct zijn te Compluten, door die naersticheyt des vernuftighen Arnalts Guillems van Brocarien der druckers conste meester, int Iaer ons Heeren .M.D.xvij. den .x. dage Iulij, wt alsulcken exemplaren, als saligher ghedachtenisse, die alderheylichste vader in Christo Leo, die thienste van dien naem, Paus van Roomen, ende ouerste bisschop der heyligher kercken, naerstich om die heylighe schrift puer den menschen te doen leeren, wt die Apostolische liberarie des stoels van Roomen ouersandt, den voorghenoemden .E. vadere ende heere den Cardinael ende aertbisschop, wiens wapenen beneden onder den titel des boecs staen, die in verscheyden talen ghedruct waren, sommighe int Hebreeus met .S. Ieronimus interpretacie, die vijf boecken Moysi int hebreeus, caldeeus, griecs, ende Latijn, datwelcke werck meerder is, dan onse lof dat ghespreken can, die ander boecken in drie talen, die somighe in tweederhande talen, als dat nieuwe testament, ende sommighe boecken des ouden testaments, soo een yegelijck dat sien ende weten mach tot wiens handen ende ooghen die voorgenoemde boecken ghecomen zijn, Dit seggen wi nootsakelijc, om datmen weten soude, wat exemplaren, wi in onsen arbeyt voor handen ghehadt hebben, dat wi niet wt eenighe presumptie oft vermetentheyt yet en hebben willen bestaen, maer dat een yeghelijck mercken mach, hoe Godt zijn schaepkens voedende is, in die weyde der heyligher schrift, om die te spisen inden eewighen leuen. Soo hebben wi nv dan om der voorschreuen saken wille, den duytschen text na den Latijnschen sin, int middel doen drucken, ende daer bi die voorseyde alteracie hebreeusche veranderinghe, wten voorseyden gheapprobeerden boecken, laten setten, inden text des boecs aldus * met een sterre geteekent, daer die hebreeusche veranderinghe beghint, Ende so verre als si duert, met een parentesi, oft maenken (soomen seyt) besloten aldus ) dat welcke aldus gheteekende, suldy opten cant daer teghen ouer, naerder hebreeuscher letteren waerheyt claerlijck vinden, om den sin des Latijnschen texts te beter te verstaen, Ende om datmen daer in niet dwalen en soude, so setten wi dese maniere, Neemt die sterren van voren aen tselue Capittel, daer ghi in leest, ende the. opten cant bi een tellet, dat ghi dat selue muecht raken daer die sterre op teekent, dwelcke niet dicke van noode en is, want dat coemt gemeynlijck recht teghen zijn sterre op die canten, ende waer wat bi ghedaen is vanden voorseyden meer, dan int hebreeus staet, dat hebben wi inden text, doen teekenen aldus Genesis. vi c. * Ende was vore bewarende in toecomende tijden) ende in meer plaetsen, des ghelijcs, Ende opten cant (Ten is niet int he. Ende waer the. meer heeft, dan die gemeyne text, daer hebben wijt aldus inden text gheteekent *) die sterre aent maenken, tot een teeken, dat tselue, dat op den cant staet, int he. is, ende niet inden ghmeynen text, Dit salmen onderhouden, alle die Bibel dore.