Vormen. Jaargang 3

Documenten

Willem Putman: ‘Tooneeldagboek’. Uitgave Globus, Antwerpen 1939.

Als tooneelcriticus heeft Willem Putman zoowat alles meegemaakt wat sedert de oorlogsjaren voor het Vlaasch tooneel van beteekenis is geweest. In dit tooneeldagboek, dat zeer rijkelijk werd uitgegeven, heeft hij een ernstige keuze gedaan tusschen de bijdragen die van 1928 tot 1938 van zijn hand verschenen. De verschillende stroomingen die aan het tooneel dezer jaren kleur en aanzien hebben gegeven heeft Putman ondergebracht in min of meer vaste rubrieken, zoodat de lezer een duidelijk beeld krijgt van wat op elk dezer gebieden werd verwezenlijkt. Zoo krijgen wij hier de bijdragen over Het Vlaamsche Volkstooneel die ongetwijfeld de merkwaardigste zijn; over het Realistisch tooneel met Frans Demers aan het hoofd; over het Religieus Tooneel; over Vondel en Verschaeve; over het Fransch tooneel en tenslotte over de modernistische experimenten die het wel eens moeten ontgelden. Willem Putman weet rond een tooneelgebeurtenis een zekere atmosfeer te scheppen die deze besprekingen bijzonder aantrekkelijk en boeiend maakt. Niet alleen de opvoering zelf interesseert hem, ook alles wat rond deze opvoering gebeurt wekt zijn aandacht. Putman is echter ook scherp critisch aangelegd. Al spreekt hij wel eens minachtend over sommige modernistische experimenten, toch weet hij steeds de juiste waardebepaling te vinden van de opvoering en van het tooneelwerk. In deze opstellen, die een ruime bijdrage vormen tot de geschiedenis van het na-oorlogsch tooneel in Vlaanderen blijft Putman een scherp-voelend en schitterend journalist.

P.G. BUCKINX

Dr. A.T.W. Bellemans: ‘De Poëtiek van Paul van Ostayen’. Uitgave De Nederlandsche Boekhandel. Antwerpen 1939.

De criticus die het vurigst en ook het meest bevoegd over den nieuwen geest en vooral over de technische bijzonderheden in het poëtisch werk van Van Ostayen geschreven heeft is Paul Van Ostayen zelf geweest. Geen in Vlaanderen heeft met zooveel durf en met zooveel gevoel voor het zuiver poëtische zijn persoonlijk werk trachten te verklaren en te verantwoorden. Dat Dr. Bellemans dit bij het schrijven dezer korte studie over de poëtiek van dezen vreemden, ziekelijken knaap heeft ingezien, is zeker de grootste verdienste, maar tevens de

[p. 396]

tekortkoming van dit werkje. Aan de hand van de critische studies van Paul Van Ostayen volgt Dr. Bellemans de evolutie die dezen dichter heeft doorgemaakt, echter zonder den nadruk te leggen op de verschillende standpunten die hij echtereenvolgens heeft aanvaard en verworpen. Dit geeft aan deze studie ongetwijfeld een eenzijdig uitzicht en het belet Dr. Bellemans tot persoonlijke of diepgaande conclusies te komen. Dr. Bellemans laat Paul Van Ostayen doorgaans zelf aan het woord, hij tracht deze figuur te belichten, niet langs de poëzie, doch langs de critische bijdragen om. Hoe weinig doeltreffend deze methode is, bewijst het resultaat. Ook de taal waarin deze studie is gesteld, is niet altijd even helder. Het overvloedig gebruik van vreemde woorden geeft aan den stijl van Dr. Bellemans een gewrongen uitzicht. En toch is dit werkje niet zonder verdiensten. De zorgvuldig gekozen documentatie en de sympathieke toon die Dr. Bellemans aanslaat, zal ongetwiljfeld de nieuwe generaties aanzetten het werk van Paul Van Ostayen, die door zijn doodgraverswerk aan de poëzie onschatbare diensten heeft bewezen, zelf ter hand te nemen. Het was meer dan noodig dat er nog eens gewezen werd op de uitzonderlijke verdiensten van dezen, reeds nu, half vergeten dichter die, ondanks zijn mislukkingen, een wonderkind blijft in de Vlaamsche poëzie.

Pieter G. BUCKINX