Vormen. Jaargang 1

[p. 182]

De filosoof
Door Frans de Wilde

Het onkruid stond prachtig in den bloei. Gevaarlijk geleund op het wankelend houten hekje, (uren van inspannenden arbeid had het hem gekost) dat, meer symbolisch dan doelmatig zijn tuintje afsloot, keek Mijnheer David Doleman er naar met wijsgeerige berusting.

‘Vreemd, dacht hij, dat die gewassen welke wij onkruid noemen zoo welig en gemakkelijk opschieten, terwijl het mij zooveel zorg en moeite kost om de nuttige planten te doen groeien. Er schijnt mij daar iets fundamenteel niet in orde te zijn. Is het door dat die schadelijke planten steviger van stam of wortel zijn, een feller, driftiger, meer onverwoestbare levenskracht in zich hebben dan de andere? Een vruchtboom die niet op tijd gesnoeid wordt keert weer tot zijn oorspronkelijken wilden staat. Het goed is dus niets anders dan een zwak, dus decadent kwaad. Is alles in de natuur dan gericht op het kwaad? De oorsprong en grondslag van het leven zou dus daarin liggen? Maar dat is toch ondenkbaar!’

Hij schudde peinzend het grijzend hoofd en van onder zijn borstelige wenkbrauwen keek hij over zijn bril heen enkele oogenblikken nadenkend naar de kolonie roode mieren, die in dichte drommen, met vliegende vaandels, over het hobbelige tuinpad trok. Wat had hij niet gedaan om die uitgeroeid te krijgen? Alles tevergeefs. Het kwaad leek onverwoestbaar.

Toen begon er zich langzaam, als een waaier uit een doosje, een hoopgevende gedachte in hem te ontvouwen, ‘Alles hier op aarde is betrekkelijk. Dat wisten we al vóór Einstein het nog eens overtuigend kwam bewijzen. Als wij nu... ‘Hij wachtte een oogenblik als aarzelde hij door te denken. ‘Als wij nu eens eenvoudig de rollen omkeerden, het onkruid gingen beschouwen als het waardevol gewas? Hoeveel lichter en aangenamer zou de levenstaak van den mensch worden! Want deze gewassen zouden heel gauw, zonder eenige menschelijke hulp de andere, de goede, overweldigd en vernietigd hebben.’ Zijn beweeglijk gelaat ontspande zelfvoldaan. Het betrok echter on-

[p. 183]

middellijk opnieuw. ‘Maar het kwaad is onvruchtbaar. Van klaprozen en korenbloemen bakt men geen brood. Tenzij...’ Hij streek met zijn wijsvinger langs den spichtigen neus.

‘Laat ons eens zien. Het kwaad wordt het goed, Onze zonden worden deugden. De dood wordt het eenig-ware leven. Wij zouden ons niet meer moeten verzetten, niet meer hoeven te vechten?’ Zijn vuisten sloten zich instinktmatig.

Dan gebeurde er iets verschrikkelijks. Een ontzettend gekraak deed de aarde dreunen, de blauwe hemelboog wankelde en stortte in. Mijnheer Doleman vloog, als een kei uit een slinger schuin vooruit en kwam met een schok, maar nog vrij zacht tegen den grond terecht. Hij lag midden tusschen het onkruid. Onthutst zat hij rechtop, keek verdwaasd rond. Alles was rustig. Onder zich voelde hij veilig en vast als voorheen, de oude aarde; de achtergevel van zijn huis stond er als daareven laag, recht en verregend, en achter het verfomfaaid gordijn zag hij vaag de vertrouwde gestalte van zijn vrouw kalm bezig in huiselijke doening. Boven zijn verward hoofd blaakte smetteloos de weidsche zomerhemel, en rond hem, verspreid op de magere grasbleek en het overwoekerd tuinpad, lagen de versplinterde brokstukken van het tuinhek. Zijn bril alleen was nergens te vinden.

Mijnheer Doleman nam alles traag, aandachtig en met zichtbaar welgevallen in zich op. In zijn heldere, grijze oogen begon er een oolijke tinteling te lichten. Hij knikte begrijpend, glimlachte en murmelde: ‘Ik zal nog maar wat gaan wieden.’

Hij kroop moeizaam recht, kromde den rug over de miniatuur-wildernis waarin hij gevallen was en begon.

6-1-1937.