Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, II. De provincie Limburg (Meerloo-Zwalmen)

Stein.

a. Op verschillende plaatsen zijn in den bodem nog aanwezig de overblijfselen van Romeinsche gebouwen.

e 1. De r.k. kerk (H. Martinus) bestaat uit: a. een met 18° noordelijke afwijking georiënteerden, geheel vierkanten, mergelsteenen westtoren (XIV of XV), de bovenste der drie geledingen met, aan elke zijde, een (later ingehakte) nisindieping met driepasfries (XV); uitgebouwde vierkante trapkoker; achthoekig ingesnoerde houten spits; resten van een mergelsteenen kruisribgewelf; b. een driebeukig baksteen schip (± 1850), waarin nog drie paar oude ronde hardsteenen zuilen (XIV of XV) met Maaskapiteelen, en op een der schachten, in vlak beeldwerk, een H. Martinusgroepje; c. en d. een dwarsschip en een koor (1884, beide door den architect J. Kayser). De kerk bezit:

[p. 447]

Hardsteenen doopvont (XVIII A) op balusterpoot; hardsteenen wijwatervat (1706).

Orgel met resten van snijwerk Lodewijk XIV.

Houten knielbank (1686).

Grafzerk van Herman van Bronckhorst († 1512); epitaaf (1691).

Houten beelden: H. Johannes Ev. (XVI A); H. Martinusgroep (XVI B); Madonna (midden-XVII); H. Antonius van Padua (XVII B); H. Jozef (± 1700); Kruisbeeld (XVIII).

Zilverwerk: ciborie (1710); miskelk (XVIII a, met wapen).

Koperen kandelaars: twee geprofileerde (± 1600), vier paar drievoets (XVII c), vier paar gedreven drievoets (± 1700), een paar kleine geprofileerde (midden-XVIII); een koperen wandarm (XVIII); negen wandarmen (XIX a), twee (XIX?); vier spiegelblakers (± 1800). Twee eenvoudige collecteschalen: een Lodewijk XV, en een Lodewijk XVI.

Klok, in 1729 gegoten door Antoine Bernard.

Op het kerkhof een steenen grafkruis (1743).

2. De kapel van O.L. Vrouw (1760, hersteld in 1905) is een langwerpig achthoekige, van baksteen met natuursteenen details en sierlagen opgetrokken kapel, met Ionische pilasters op de buitenhoeken en onder langwerpig tentdak, waarop een spitsje; deur en venstertjes met segmentbogen. Uitwendig een Marianisje, een gevelsteen met Calvarie in vlak beeldwerk, en twee steentjes met chronogrammen. Inwendig een balkenzoldering. Klein barok altaar, waarop een Mariabeeldje in oude zijden kleedij (alles XVIII).

g 1. Het kasteel ligt op een omgracht terrein. Van het oude slot (XIV-XV), thans een bouwval, staan nog: a. een zware, inwendig van keien gemetselde, ronde mergelsteenen toren (XIV A?), met overkoepelde, half benedengrondsche ruimte, vroeger met een tusschenvloer op balken, de ruimte hierboven met een tweeden tusschenvloer (trapje in de muurdikte) en een tweede koepelgewelf, waarop (thans) een

[p. 448]

aarden terras; resten van de overkraging der bovenborstwering; sporen van een aansluitend rond baksteenen traptorentje; aansluitend mergelsteenen muurdeel (XIII?) met zandsteenen spitsboog, aangevuld met baksteen en tufsteen; b. een bijna even zware ronde baksteenen toren (XIV B?), inwendig van keien en met mergelbekleeding, en met twee boven elkaar gelegen gekoepelde ruimten; thans bovenop met een aarden terras als voren; c. een bij b aansluitende, maar niet even oude muur van mergel en keien; d. het overblijfsel van een vierkanten mergelsteenen spitsboog-poort, vroeger met valbrug; e. twee aaneengesloten onregelmatig vierkante, mergelsteenen, met tongewelven overkluisde kelderruimten (XIV?), overblijfselen van een woonvleugel, het muurwerk inwendig van keien. Neo-gothische toevoegselen aan z.g. gerestaureerde gedeelten.

IJzeren haardplaat (midden-XVII) met wapen-de Hollonje - van Bronckhorst.

Van den voorburcht staat nog een baksteenen, één verdieping hooge poortvleugel (XVIII A) van acht vensterbreedten; de vierkante poort, met laat-gothischen hardsteenen rondboog-ingang (XVI A), nog een verdieping hooger en bekroond dooi een mansarde-spits (XVIII A), waarop piron en windvaan met het wapen-de Mérode; boven de poort een steen met dit wapen.

2. Het slotje: spaarzame overblijfselen (thans deel uitmakende van een boerderij) van een baksteenen adellijk huis (1645, volgens gevelsteen); in een gevelfront een dichtgemetselde, met natuursteen omblokte valbrugpoort, schietgaten, een cartouche met het jaartal, en eenige platte banden. Inwendig twee (verplaatste) ijzeren haardplaten (XVII): Daniël en de leeuw.