Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, II. De provincie Limburg (Meerloo-Zwalmen)

Schin op Geul.

Schin op Geul.

c 1. kruisweg. Op een open plek in het bosch, nabij de kluis van den Schaasberg een reeks van meerendeels vierkante, mergelsteenen, van steenen dakjes voorziene pijlers, elk met een vierkant nisje, bevattende een voorstelling in litho van een der kruiswegstaties; de pijlers ten deele geschaard rondom een in 't midden opgericht graf van Christus, waarbij een gedenksteen der stichting (1843); zeer primitief.

2. Aan den weg langs de Geul een calvarie: houten Kruisbeeld (XVIII?) en (grootere) beelden (XVIIIb) van O.L.

[p. 417]

Vrouw en van den H. Johannes, elk dezer twee in een, door composiet pilasters geflankeerde, mergelsteenen nis (1739) met topversiering; in het moderne voetstuk van het kleine Kruis een nisje, waarin een houten beeldje van den H. Rochus (XVIIB).

e 1. De r.k. kerk (H. Mauritius en Gezellen), georiënteerd met 11° zuidelijke afwijking, bestaat uit: a. een van Kunrader steen gebouwd driebeukig schip: een oorspronkelijk vlak gedekte romaansche pijlerbasiliek (XI?), wier middenbeuk later (XVI?), na dichtmetseling der rondboogvenstertjes, overkluisd werd met vier (thans nog slechts drie) traveeën kruisribgewelven; later (XVIII?) werden zoowel aan de noord- als aan de zuidzijde, de tweede en de derde arcadeboog met verwijdering van den tusschenpijler door een ellipsboog vervangen; de zijbeuken in mergelsteen vernieuwd (1768), en vlak geplafonneerd; de zijbeukdaken oploopend tot onder de randlijst van het middenbeukdak; eenvoudige steunbeeren; segmentboogvensters; b. een van baksteen opgetrokken, van de derde schiptravee af ten koste van het vierde paar zijbeuktraveeën zich verwijdend, daarna met onderling evenwijdige muren even doorloopend, eindelijk halfrond gesloten, baksteenen koor (1794): gestucadoorde paneelenzoldering, inwendige Ionische wandpilasters; met hardsteen omraamde rondboogvensters; c. een in de verlenging van den zuidbeuk, ten W. aangebrachte vierkante mergelsteenen doopkapel (1768); d. een geheel vierkanten, tevens tot portaal dienenden, mergelsteenen westtoren (1768) met achthoekig ingesnoerde spits; e. een achter het koor aangebrachte vierkante baksteenen sacristie (1794). De kerk bezit:

Hoogaltaar Lodewijk XVI; Korinthisch zijaltaar (± 1700). Hardsteenen romaansche doopvont (XII) met vier koppen. Houten beelden: Madonna (XIV; nieuw opgemaakt); o.L. Vrouw en H. Johannes den Dooper (± 1500; van een Cal-

[p. 418]

varie); Kruisbeeldje op voet, Lodewijk XV; H. Catharina (XVI); twee adoranten (XVIII).

Achtarmig koperen kaarsenkroontje (XVIII?)

Zilverwerk: stralenmonstrans (± 1800); ciborie (1786); miskelk (1765).

Koperwerk: vier paar gegoten drievoetskandelaars (XVII B); drie paar gedreven drievoets (XIX A); een paar dubbele slangarmpjes (XVIII B?); achttien eenvoudige wandarmpjes (XIX a); vaandelkruis (XVIII) op een stok.

Een paar tinnen kandelaars (XIX a?).

Klok, in 1819 gegoten door Clément Drouot en Etienne Regnaud.

Credenstafel laat Lodewijk XVI (XIX a). Houten lezenaartje (XVIII?). Collectebakje (XIX a); lage eikenhouten kast (XVII) met paneeldeurtjes.

Op het kerkhof een elftal steenen grafkruisen (1611-1758).

2. De kluis, gesticht in 1690, opgetrokken van mergel, bestaat uit een kapel en een belendende woning van twee zeer eenvoudige vertrekjes, met aansluitende omheining en poortje. De kapel (H. Leonardus) heeft een klein rechthoekig schip (1715) en een smaller en lager vierkant koor (1690?) met een inwendig halfronde, uitwendig met drie vlakken gesloten absis. Voorgevel met trapjestop en een rondboog-deurtje, waarboven een afgesleten gevelsteen met mandorla; op het leien dak van het schip een vierkant klokkespitsje. Inwendig: een achtergalerijtje (oud?); gestucadoord tongewelf. In den zijmuur der woning een (verplaatste) gedenksteen met wapen en het jaartal 1690; gedenksteentjes van kluizenaars (1706 en 1750). In de kapel bewaard: een houten Kruisbeeld (± 1500).

g 1. Het landhuis oost (XIX b) heeft ouder overblijfselen in de dienstgebouwen: de westelijke vleugel (gedeeltelijk XVIII c, op een windvaan: 1757) sluit bij het hoofdge-

[p. 419]

bouw aan met een gedeelte (XVI B of XVII a); hierin vier hardsteenen vensteromlijstingen met middendorpels en inwendig, gebeeldhouwde stukken van een schoorsteen (XVII A), twee schoorsteenpijlertjes (XVI?), troggewelven, op de verdieping balken met geprofileerde sleutelstukken; op het oostelijke vrijstaande dienstgebouw, twee windwijzers: 1830.

2-3, A 4. Hoeve (XVII - XVIII), deels van mergel, deels van baksteen met mergelbanden, ten deele gecement en gemoderniseerd; een der sierlijke eindtopgevels heeft gedagteekend ornament en ankerjaartal 1733; inrijpoort met Ionische pilasters en ankerjaartal 1733; A 6, hoeve met gevelsteentje: 1830.

Strucht.

1-3. De hoeve gerendal (XVII?), grootendeels modern, heeft een gevelsteentje: 1841 C 11, een klein Kruisbeeld in een krans; C 58, een gevelsteen: 1842.