Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, II. De provincie Limburg (Meerloo-Zwalmen)

Meersen.

a. Aan de Putsteeg, in de Steenkuil en bij de R.K. kerk zijn sporen van Romeinsche gebouwen aangetroffen; aan den Herkenberg in 1865 die van een villa. De meeste der hier gevonden voorwerpen, alsmede een zandsteenen Korinthisch kapiteel worden bewaard in het museum van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht.

Meersen.

c. Brug (XVIII) over de Geul, met stroombrekers van mergel en twee bogen van baksteen.

e. De r.k. kerk (H. Bartholomeus), XIII B gebouwd, ter vervanging van een oudere, hersteld en vergroot XIV B en XV B, gerestaureerd 1882-1912 door den architect J. Kayser, is een grootendeels mergelsteenen gebouw, bestaande uit een driebeukig schip van drie traveëen, een niet

[p. 317]

uitstekend dwarspand en een koor van drie traveeën met 7/10-gesloten polygoon. De westtoren is in 1649 ingestort en in 1750 geheel afgebroken met een stuk van het schip. Nieuwe houten toren op de kruising. Traptorentje in den N.W. hoek van het dwarspand. Tegen de oostelijke travee van den noordbeuk en ten deele als onderbouw van een contrefort, een portaal met middenpijler en met vernieuwde beelden en baldakijnen. Steunbeeren. Balustrade, pinakels en hogels nieuw. Tegen het schip luchtbogen. Vensters (die van het koor zeer lang en smal) met vernieuwde harnassen en traceeringen. Onder langs de groote vensters in de transeptarmen een ten deele open loopgang. Sporen van een verdieping boven het noordportaal. Inwendig: twee reeksen ronde pijlers, elk met vier schalken, Kruisribgewelven en, over de kruising, een stergewelf. De gordelbogen en de ribben komen neer op drievoudige muurzuiltjes, welke rusten op de pijlerkapiteelen. Onder de vierdeelige bovenlichten een nissentriforium. De kerk bezit:

Rijk gebeeldhouwd sacramentshuisje (XVI a, zeer gerestaureerd) tegen den noordwand van de oostelijke koortravee.

Tweedeelige piscina (XV).

Eiken oxaal (XVIII B) met opengewerkte borstwering; de vier houten pijlers met volutenkapiteel rusten op hardsteenen voetstukken, die omgekeerde kapiteelen (XV) zijn.

Eiken biechtstoel (1714) met snijwerk.

Hardsteenen doopvont (XV), achthoekig met vier koppen; de achterkant van het voetstuk afgebroken.

Hardsteenen wijwaterbak (XIV).

Eiken orgelkast (XIX A) met snijwerk.

Gesneden eiken koorbank met rugbetimmering en nog een opengewerkt wangstuk (XVIII B), afkomstig uit de O.L. Vrouwekerk te Maastricht. Eiken bank (XV?).

Houten beelden met vernieuwde beschildering: H. Barbara (XV); Christus aan het kruis met Johannes en Maria

[p. 318]

(XVI B of XVII A) op den modernen triomfbalk. Buiten tegen den noordmuur van het dwarspand: Kruisigingsgroep (± 1500).

Schilderijen: voormalig altaarstuk (XVIII A, doek, onder Italiaanschen invloed): Maria Hemelvaart; dergelijk stuk (XVIII d): brand der kerk van Meersen; in de pastorie: David met het hoofd van Goliath (XVII b, doek, richting van N. Moeyaert).

Zilverwerk: vergulden cylindermonstrans (± 1500, sterk gerestaureerd); vergulden gedreven kelk (1640, Antwerpsche keur) met opschrift en wapen van Buel onder den voet; vergulden gedreven kelk (XVII B, Maastrichtsche keur), twee reliekhouders (XVIII B).

Koperen voet, steel en nodus (XIII B) van modernen reliekhouder; koperen bedieningslantaarn (XVIII?).

g 1. Beekstraat 130, van mergel (± 1750), voorgevel nieuw; inwendig: eiken deuren en overblijfselen van marmeren schoorsteenen (XVIII).

2. Bunderstraat 219, topgevel (XVIII B).

3-7. Gansbaan 492, vakwerk op baksteenen onderbouw (XVII), mergelsteenen gevel (XVIII A); nrs. 474 en 477 (XVIII d); nr. 452, overblijfselen van vakwerk op gemetselden grondslag (XVIII A), mergelsteenen puntgevel (XVIII B), venster met geprofileerden ellipsboog; nr. 444, poortje (XVIII) van Naamsche steen.

8-9. Kookstraat 1, topgevel (XVIII A); nr. 143 (XVIII d).

10-12. Humkovenstraat 140, vakwerk en baksteen (XVIII B); nr. 162 (XVIII A); nr. 191-192 (± 1800).

13-15. Kuileneindestraat 67 (XVIII); nr. 75 (XVIII A); nr. 106 (XIX A, met herplaatste steenen: 1732).

16. Steegstraat 126, achterbouw van mergel (XVIII B), voorgevel gecement.

17-22. Kleine huizen (XVIII) van mergel met overstekende zadeldaken en puntgevels, afgedekt met mergelplaten, de omlijstingen aan de benedenvensters en van de deur

[p. 319]

ten deele van Naamsche steen: Gansbaan nrs. 500, 501-502, 515, 516, 522, 523.

23. Volderstraat 401, vakwerk met fitswerk (XVIII A).

24. Stationsstraat 342, sluitsteen: 1844.

25. Landgoed Vaeshartelt (XVIII B) met boerderij (gedeeltelijk XVII).

26. Molen aan de Geul. In het vernieuwde (1913) woonhuis een herplaatste gevelsteen met tijdspreuk: 1778 en twee versierde hoekpaneelen boven den deurboog. Molengebouwen en schuren (XVIII c); oorspronkelijk molenwerk met drie maalsteenen, houten kamraderen en één waterrad (het andere vernieuwd). Brug, zie bij c.

h. In de pastorie wordt bewaard het zilverwerk der opgeheven ‘Oude Schutterij’, ‘Jonge Schutterij’ en ‘Boogschutten’, bestaande uit drie vogels (twee XVII A en een van 1741), twee schildjes (1646 en 1647) en 44 gedreven en gegraveerde platen (1669-1812).

Raar.

e. In een wegkapelletje een altaarretabel (gedeeltelijk XVIII).

g 1-5, nr. 12 gedeeltelijk van vakwerk (XVIII A); nr. 20, dito (XVII); nr. 22, mergelsteenen gevel (XVIII A); nr. 25, speklagen en mergel, anders (XVIII); nr. 29, mergelsteenen gevel (XVIII A).

6-8. Hoeven: nr. 15, vakwerk, speklagen, mergelsteenen gevel (XVIII A); nr. 23-26, grootendeels XVIII, stuk van een gewrongen zuilschacht als schamppaal; nr. 31-32, het huis gedeeltelijk, de schuur geheel van vakwerk (XVII).

9. Enkele hekpijlers met siervazen (XVIII).

Rotem.

e. De r.k. noodkerk (1922) bezit:

Zilveren kelk (XVII B) met lateren koperen voet; zilveren ciborie (1846), afkomstig uit de R.K. kerk te Valkenburg.

[p. 320]

Weert.

g 1-2, nr. 34, mergelsteenen gevel met aanzetkrullen en het jaartal 1755; nr. 40, gevel (± 1800).

3. Weerterhof. Torenvormig verhoogd baksteenen poortgebouw met windwijzer: 1671, poort (XVIII d). Te rechterzijde het oude woonhuis van baksteen en Naamsche steen met op geprofileerde balkjes overstekend dak; houten zonnewijzer; gesmeden deurklopper. Hiernaast en vernieuwd tuinhuis met pilasters en hoofdgestel (XVII B). Aan de overzijde twee schuren (XVIII B en 1831). Twee paar hekpijlers.