Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel XI. De provincie Groningen

Midwolde.

Midwolde.

e. De ned. herv. kerk is een rechthoekig, door twee afgewolfde daken gedekt gebouw, waarvan blijkens een steen den 26 October 1738 de eerste steen is gelegd onder het bestuur van Johan Hora, met een toren, volgens opschrift boven het portaal aan de noordzijde in 1708 gebouwd ter vervanging van de vier torens, die eertijds stonden op de vier hoeken der aan den Dollart ten offer gevallen gemeenschappelijke kruiskerk van Midwolde en Midwolderhamrik; midden voor den noordgevel der kerk een portaal met Ionische pilasters en driehoekig fronton. De kerk heeft tweemaal versneden beeren en spitsboogvensters. De toren bestaat uit een vierkanten

[p. 151]

onderbouw en een achtkant bovendeel van een lage gemetselde en een hoogere houten geleding, waarop een open achtkant koepeltje. De schuine zijden van het gemetselde achtkant hebben verzwaringen, tegen welker gezwenkten voet hoekvazen; van het houten achtkant zijn de rechte zijden tot galmgaten geopend en zijn de schuine kanten versierd met vaasmotieven, waarboven een soort schelpen. Inwendig over de kerk een gedrukt houten tongewelf op moerbalken, geschoord door (vermoedelijk latere) zuilen. De kerk bezit:

Rijkgesneden preekstoel en doophek (XVIII A); Avondmaalstafel (nog XVII?).

Orgel (1772, door den ‘kunstmeester’ A.A. Hints) met rijkgesneden kas en rugpositief.

Twee banken (XVIIIa) van de Ennemaborg met gesneden zijstukken en afdekking en twee meer eenvoudige (XVIII A); voorts vele banken (XVIIIa).

Vele zerken, waaronder de oudste uit 1625 en een voor ds. Wilhelmus Schortinghuis († 1750).

Zeer oude klok (?).

g 1. De ennemaborg is een fraai dubbel landhuis (± 700) met omlijste middentravee.

2. Spinnekop-watermolen (1845) in den polder Ennemaborg.

Oostwolde.

e. De ned. herv. kerk, blijkens een gedenksteen boven het poortje in stijl-Lodewijk XVI in 1775 gesticht, ter vervanging eener kerk van vóór de Hervorming, is een kruiskerk met ondiepe armen, waarvan die aan de wegzijde in 1822 is verlengd; open torentje op de kruising. Inwendig stucpilasters met hoofdgestel en flauwgewelfde stuczoldering (vermoedelijk XIX A). Zij bezit:

[p. 152]

Preekstoel met twee koperen kaarshouders en doophek met lezenaar; staande houten doopvont (alles XVIIIB).

Orgel (1810), de tribune met lezenaar.

Zes banken (XVIII B), twee met de oorspronkelijke bekroningen, twee met opzetstukken (XIX A) en twee eenvoudige.

Verscheidene zerken (op het kerkhof), de oudste uit 1728.

Avondmaalszilver: twee bekers (1825), drie schotels en twee kannen (alle 1846).

Zeer oude klok (?).

g. Achtkante korenmolen (1854) met stelling: riet op steen, rieten kap.