Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel XI. De provincie Groningen

Grijpskerk.

Grijpskerk.

e. 1. De ned. herv. kerk, na verwoesting in 1582 van de voorgaande (in 1504 door Nicolaus Grijp gestichte) kerk in 1612 herbouwd volgens gedenksteenen, later (in 1856?) gepleisterd en verminkt, bezit:

Preekstoel (XVIIb) met gesneden stijlen en trapleuning (XVIIIc).

Koperen zandlooperhouder en tweearmigen kaarsenhouder (XVIII).

Twee banken met eenige fragmenten (XVIIb).

Grafzerken onder de bevloering en op het kerkhof onder de aarde.

Zilveren Avondmaalsbeker (1686, merken onzichtbaar door aangezetten voet); een groote en twee kleine schotels (1848).

Klok, den 21en Februari 1787 door Mammeus Fremy Heidefeld en Mammaeus Fremy te Grijpsherk vergoten.

2. De doopsgezinde kerk bevat een stichtingssteen (1815) der voormalige Doopsgezinde kerk te Pieterzijl, voorts: een eiken preekstoel en twee koperen kronen, tweemaal acht-lichts (alle XIXa).

[p. 60]

g. 1. In de VOOrmalige ned. herv. pastorie een Steen (1556) met: ‘dns. Gerhardus Müszlinck ut de olde Marcke Prouest to Kusemer’ en een wapen.

2-4. molens. Achtkante korenmolen (1899) met stelling: geasfalteerd hout op vierkant steenen onderstuk, geasfalteerde houten kap; spinnekop-watermolen in den Van Dellenspolder (ingepolderd ± 1800); Westerhornder watermolen (1810, vernieuwd in 1829): riet op steenen onderstuk, rieten kap; spinnekop-watermolen (1813) in den Juursemakluftpolder.

Kommerzijl.

g. Achtkante koren- en pelmolen (1841) met stelling.

Niezijl.

e. De ned. herv. kerk is een gaaf bewaard gebouwtje (1661, blijkens steenen) met muurpilasters en rondboogvensters; dakruiter op den gevel. Inwendig een balkenzoldering met sleutelstukken. Zij bezit:

Preekstoel (gelakt) met barokke boogpaneelen, eenvoudig doophek,

Avondmaalstafel (gelakt) en gewijzigde banken (alles ± 1660).

Zerken uit 1666 en 1733 (op het kerkhof); verscheidene andere onder een houten vloer.

Zilveren Avondmaalsbeker (1810).

Pieterzijl.

g. 1. Achtkante korenmolen (1835) met stelling: riet op steen, rieten kap.

2. Achtkante watermolen (1904) met twee windrozen in den polder ‘De Vereeniging’.

[p. 61]

Visvliet.

e. De ned. herv. kerk (H. Philippus en Jacobus), in 1427 gesticht volgens een steen in den westgevel, is een gewijzigd en gepleisterd driezijdig gesloten gebouw, thans met groote rondboogvensters. In den westgevel een paar gedichte, inwendig geprofileerde spitsboogvensters. Balkenzoldering. Zij bezit:

Preekstoel (XVII), de kuip met gesneden paneelen tusschen getorste Ionische zuiltjes.

Een aantal geverfde banken met eenige versieringen en koperen kandelaartjes (waarschijnlijk XVII).

Steen (1557) met het wapen van D. Gerhardus Wiltinck van Dwingel, 40sten abt van het klooster Jeruzalem te Gerkesklooster en van de abdij, en opschrift: ‘A^o 1557 golt de rogge VII Emder gulden tmud’.

Eenige zerken, de oudste (1605) en een (1609) met koppen in hoekmedaillons.

Zilveren Avondmaalsbeker (1818).

Klok, in 1613 door Hans Falck van Nuerenberg gegoten op last van den kerkvoogd R. Harkama, den grietman Jr. Aulus van Harkama en de Gedeputeerden van Friesland.

g. Achtkante watermolen in den Hilmahuister molenpolder (opgericht 1868).