Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

[p. 405]

Zoeterwoude.

Bij den Heereweg is een Romeinsche munt van Vespasianus gevonden. Bij Roodenburg een Romeinsche opschriftsteen, en in 1912, bij Cronestein, in de voormalige gracht van Corbulo, eenig Romeinsch vaatwerk en een fragment van een schip.

Delftsche Schouw. Baksteenen huisje met zandsteenblokken boven de vensters. Steen met wapen (midden XVII) boven de deur. Een hieruit afkomstige eiken schoorsteenmantel en goudleêrbehang zijn thans in het Stedelijk museum te Leiden.

De ned. herv. kerk (H. Johannes de Dooper) is gebouwd XVI d, doch heeft nog de ondermuren, choor (XV d) en toren (XV d) eener vorige, ± 1575 afgebrande kerk. Baksteenbouw met driebeukig schip, waarvan de zijbeuken later (± 1618) langs den toren doorgetrokken zijn; dwarspand, en 5/12 gesloten choor. Westgevel gepleisterd (1862). Sporen van een ouden ingang in den noordwand tegen het transept aan. De ruimten tusschen de drie meest oostelijke beeren der choorsluiting door een muur afgesloten (knekelbakken). Een aantal vensters in het choor gedicht. Inwendig: zuilen; schip en dwarspand gedekt door houten tongewelf, de zijbeuken met halve tonwelven. In het choor ontbreekt de bebording. Op het leien dak, aanzet van een dakruiter. Leliekruis (XVI) met windvaan: wapen van Holland (XVII). De kerk bezit:

Preekstoel met koperen lezenaarsarm (beide XVII d).

Gebodenbord (1693) en hiernaar gemaakt credobord (1765).

Koperen bolkroon (XVIII).

Versierde zerken (van 1613, 1648, XVII, 1777, 1780). Onversierde (XVII. Een zerk met huismerk.

Klok, gegoten in 1719 door Albert de Grave te Amsterdam.

[p. 406]

De r.k. kerk van den H. Johannes den Dooper (modern) bezit:

Twee schilderijen; Jacob en Ezau (XVII d) en Emausgangers (XVIII).

Twee houten beelden (XVIII A) in den tuin

Het volgende zilverwerk:

Twee vergulde monstransen met drijfwerk op den voet (een XVII A, en een 1716).

Twee vergulde kelken (een XVII B, en een met onderstuk XVII, doch nodus uit een gotischen kelk afkomstig). Gouden kelk (1838).

Gedreven blaadje met ampullen (XVII A).

Drie canonbordjes (XVIII d).

Wierookschelpje (XVII A).

Altaarschel (XVIII a).

Verguld corpus en kruis (XVII) op lateren processiestaf.

Gesneden houten lezenaar (XVIII) met zilverbeslag.

Zilveren boekbeslag (XVIII).

Twee beeldjes (XVIII, gestampt).

Vier groote en vier kleine gedreven kandelaars (± 1700).

In de pastorie:

Zeven portretten van pastoors - vijf XVII, waaronder een door J. Hager en een door A. Ravesteyn (1661); voorts een (1738) door H. Serin, en een uit 1751 - en twee schilderijtjes (XVII).

Basrelief van pijpaarde: Maria met kind, door Jodocus de Vrede of Pelser (1470-1540).

De r.k. kerk aan den Rijn (Statie der Carmelieten) bezit een gedreven zilveren kelk (XVII).

De Pastorie (Huis meerburg) heeft een gevel (XVII B) met driehoekig fronton op het middenstuk. Steen met naam.

[p. 407]

Aan den Hoogen Rijndijk.

Een ijzeren hek met naam (1740) van het buiten rijnstroom is in 1913 geplaatst voor het Invalidenhuis te Leiden.

Het buiten buitenzorg. Hek met initialen en potten, Lodewijk XV. Twee meerminnen. Achtergevel met bordes en ijzeren hek. Schoorsteenversieringen. Tuinkoepel, Lodewijk XVI.