Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Rijswijk.

Over de Spieringwetering, bij het voormalige buiten Sion, een gemetselde boogbrug met hekposten (1680, gerestaureerd 1906).

Ter plaatse van het Huis ter Nieuwburch, afgebroken in 1783, staat een hardsteenen naald (1792) ter herdenking van den vrede van Rijswijk.

De ned. herv. kerk (H. Bonifacius) is een baksteenbouw (XV), bestaande uit een driebeukig schip, een 5/10 gesloten choor en een later (XVI a) ombouwden westtoren (benedendeel XV?). Tegen het schip is aan den noordkant een kapel aangebouwd, tegen het choor aan den zuidkant een kapel en aan den noordkant een sacristie (alles XVI a). De zuidbeuk

[p. 308]

en de zuidkapel hebben puntgevels met zadeldaakjes, de westwand bestaat uit drie puntgevels, elk met een spitsboograam, waarvan het middelste hooger wegens den daaronder aanwezigen ingang (XVI a). Inwendig: zuilen op verminkte voetstukken en spaarnissen met muurbanken in de zijmuren. Het choor gedekt door een houten tongewelf (XV), het schip door een later gewijzigd en gestuct tongewelf, de zijbeuken door halve tongewelven met steekkappen naar de vensters. De sacristie vertoont aanzetten van een uitgebroken kruisgewelf. De toren heeft een achtkante, door leien gedekte houten spits (1681).

Boven de ingangen aan den west- en den zuidkant, en boven de deur der kerkekamer, wapenschilden en lofwerk (XVII c). De kerk bezit:

Eiken choorhek (± 1650), schotwerk in het choor (1645) en hek (± 1650) voor de noordelijke kapel.

Gesneden houten voet (XVIII d) voor doopbekken.

Preekstoel (± 1600) en koperen voorlezerslezenaar (XVII d).

Rijk-gesneden overhuifde heerenbank (XVII c).

Twee koperen kronen (XVII d), een (XVII a) en een aantal wandblakers (XVII d).

Orgel (1786) door Joachim Reichner.

Monument (geschilderd) voor Mr. Hendrik Ravesteyn (1792).

Drie zerken (1555, 1505-1514, 1608).

Memoriebord (XVI d), twee spreukborden (1597), een dito (1615), een (1614) en een tekstbord (XVII).

Gedreven zilveren drinkschaal (1607) door Paulus van Vianen.

Twee zilveren avondmaalbekers (1659).

Zilveren broodschaal met drijfwerk (1792).

Zilveren schaal, twee dito schotels en twee dito bekers (1790).

Klokkenstoel (1681) met twee klokken, gegoten in 1681 door Mammes en Claudy Fremy te Amsterdam.

[p. 309]

Aan den weg naar Wateringen, de buitenplaats Overvoorde (1623): ingangspoort met jaartal, oprijhek met afgekapte wapens, en, inwendig, twee kamers met plafondschilderingen, benevens een schoorsteenstuk (1750).

Aan den Kleiweg, tegenover de Rijswijksche vaart: het (vernieuwde) Huis te Hoorn met traptoren (XVII A), waaraan fraai anker. Inrijhek (XVIII b).

Hekposten van de buitens: Schoonoord (XVII d) tegenover de Roomsch Katholieke kerk, IJpenburg (XVIII B), Oversteen (XVIII) aan den weg naar Delft en Cromvliet (XVIII).

Gevelsteenen: Heereweg 74 (1850, Oudewatershof), A 110 (XVII, wapen van Beieren), A 90/91 (1697), en aan een huis tusschen de kerk en den tol (1746).