Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland


Oude-Tonge. Een grenspaal (1772) aan den weg naar Middelharnis. De ned. herv. kerk (HH. Jacobus Apostel en Antonius Confessor) is een baksteenbouw, bestaande uit een westtoren, een schip (beide XV d) met rechtgesloten noordbeuk
[pagina 288]
uit iets later tijd, en een 5/10 gesloten choor (XV d). Ten noorden van het choor, eene sacristie met geprofileerd poortje. Aangebouwd zuiderportaal (1742). Houten tongewelf. De half-ingebouwde toren is in 1898 met gele steen bijgewerkt. De kerk bezit: Preekstoel (XVII B) met koperen arm en zandlooperhouder (XVII B). Tekstbord (1840 geschilderd naar een XVII a). Drie koperen kronen (XVII d) met opschriften. Zerken van 1492, 1502-1512 (man en vrouw), 1514, 1529, 1529 (man en vrouw), 1530, 1532, 1544-1569 (twee vrouwen), 1556 (man en vrouw), 1586, 1592, 1604, 1617-1640, 1664. Vier gegraveerde zilveren bekers (XVII d?). Klok, met twee medaillons, gegoten in 1574 door Pieter van den Gheyn. De (moderne) r.k. kerk (H. Maria) bezit: Zilveren monstrans (1772). Verguld zilveren gedreven kelk (XVII a). Gegoten zilveren beslag (1779) van een Missale. Twee kazuifels met fraai borduurwerk, onderscheidenlijk van ± 1525 en ± 1540, de laatste gerestaureerd XVII. Het huis A 16 heeft een topgevel met leeuw (XVII); A 199 versiering in roode steen, en ankers (XVII A). Ankers: A 176 (XVIII A); A 3 en A 305 (XVII d). Voor een hoeve, hekposten met: 1806. molen met stichtingssteen (1748).