Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Ouddorp.

Buiten het dorp, sporen van een schans (1665), opgeheven in 1673.

Het raadhuis (modern) bevat vier gesneden houten wapens (XVIII a) en een ijzeren geldkist (XVII).

De thans ned. herv. kerk is in haar oudste deel, het choor (1348), van tuf, overigens van baksteen. Kruiskerk met 5/10 gesloten, naar het zuiden afwijkend choor en thans losstaanden toren, daar het westelijk deel van het schip in 1490 verwoest is. Het schip (XV, vernieuwd 1734 en 1791) is wellicht driebeukig geweest, het transept geheel vernieuwd ± 1905. Modern gewelf in het schip, laat-gothisch houten gewelf op muurstijlen in het choor. IJzeren kruis (XVI) op het choor. De toren, in 1508 ter plaatse van den vorigen opgetrokken (voet van groot formaat baksteen), heeft een lagen westingang. Tegen den noordkant een traptoren, die, evenals de toren, boven in een achtkant overgaat. Spits in 1857 afgebroken. De vóór 1743 aanwezige gewelfschilderingen zijn verdwenen. De kerk bezit:

Preekstoel (XVII d) met twee lezenaars (± 1750).

Twee zilveren bekers (1657), waarop afbeelding der kerk gegraveerd.

Twee tinnen kannen.

Klok, gegoten in 1642 door Johannes Burgerhuys.

De architectonisch onbelangrijke doopsgezinde kerk bezit:

Gekleurde tegels (XVII A).

Tegeltableau (1770): klokje, met den naam van den tegelbakker Jacob Schuin te Rotterdam.

[p. 285]

Het voormalige gasthuis (A 53) heeft jaartalankers (1596) en inwendig: een spiltrap, twee rijen bedsteden langs de zijwanden, een haardplaat met wapen en 1589.

Versierde tuitgevels hebben de huizen A 134 (1657) met vleugelstukken en lelieankers, A 139 (1678) en A 67 (± 1700) met gebogen fronton en ankers.

A 11 (1774) heeft een baksteenen gevel, bekroond door een driehoekig fronton, waarin cartouche en festoenen. Versierd deurkalf en bovenlicht. In den tuinmuur een gevelsteen (XVI d).

A 14. Deur, Lodewijk XVI, zes ankertjes (XVII), negen ankers (XVIII).

A 12. 1738 op de kroonlijst.

Ankers aan de huizen: A 132, A 4, A 5, A 8 (lelievorm), A 57 (alle XVII) en A 62 (XVIII a). Jaartalankers A 70 (1681), A 60 (177I), A 30 (1774), A 109 (1776) en A 15 (1777).

Van de hoeve heiburgh is nog een gevelsteen (1566) met Italiaansch opschrift over.

molen van 1845.

Oude meestoof.

Buiten het dorp.

A 165. Hoeve (1659). Trapgeveltje, waarin oude vensters met luiken, deur met bovenlicht, getorste ring aan de klink, en verschillend versierde ankers, o.a. met jaartal. Inwendig: muurbekleeding van tegels (XVII).

B 5. het hoogerhuis (XVII A). Tudorboog met metselmozaiek boven de deur, ankers.

Kleine hoeve met 1785 in de ankers.

C 7. vissershoek (1675). Venstertje met vier sluitsteenen in den strek; steen met naam en jaar.

Bij een moderne hoeve, twee zandsteenen potten (XVIIB).