Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

[p. 246]

Maassluis.

Bij de Kolk, een sluis met hardsteenen wapens (1653).

d. Burgerlijke openbare gebouwen.

1. Het gemeenlandshuis van Delfland (1626) is van baksteen met toepassing van zandsteen. Ingangspoort met geblokte pilasters, gevleugelde kopjes in de zwikken, doorbroken driehoekig fronton met wapens. Vlakke ankers. Aan de deur een klopper. Inwendig: Eiken wenteltrap. In de Hoogheemraadskamer een schoorsteen (XVII b) met houten kolommen en gesneden fries; moerbinten op (vier) koppen. Eiken tafel (XVII).

2. Het raadhuis (midden XVII) heeft tot de daklijst opgaande pilasters en voor den ingang een bordes. Dakkapellen, elk bekroond door een haring. Open toren met windvaan: haringbuis. Koperen deurknop en slotplaat. Inwendig: drie regentenstukken (XVII, 1646 en 1665, het laatste door G. de Bergh). Twee geëmailleerde, koperen bodeteekens (XVII a).

e. Kerkelijke gebouwen.

1. De groote of nieuwe kerk, 1629-1639, gebouwd in navolging der Noorderkerk te Amsterdam, is een baksteenbouw in den vorm van een Grieksch kruis, met door schuine wanden verbonden armen en heeft een lateren, tegen den westmuur opgetrokken toren (XVII). Op den zuidoosthoek een achtkant traptorentje; op de viering een open dakruiter in plaats van een ouderen toren. In den zuidoostelijken schuinen wand een ingang met bergsteenen poortje. Inwendig: vieringpijlers bekleed met driekwartzuilen, houten tongewelven; onder het orgel een poortje (1732). De kerk bezit:

Preekstoel met koperen lezenaar en kandelaar (XVII c).

[p. 247]

Doophek met koperen boog, en versierde banken (XVII c).

Gesneden choorhek (1660) met opzet.

Gesneden banken, een met: 1642.

Twaalf stoelen (XVIII b), kapstok (XVII) en kachel, Lodewijk XVI.

Orgel (1732).

Vijf koperen kronen (XVIII c).

Zerken van 1649, 1660, 1669, 1676, 1878, 1682 en nog twee, XVII.

Memorietafel (1739).

Wijzerklok (1639).

Psalm- en tekstborden (1639, 1650).

Gildebord (1649) der Visschers, geschilderd door H. van Beijeren.

Tochtborden (1664).

Drie portretten (XVII, XVIII d en 1806); copie (1844) naar een afbeelding der Oude kerk.

Vier gegraveerde zilveren bekers (1612 en 1639).

Vier zilveren schalen en een broodschotel (XVIII b).

Zilveren doopbekken (1819).

Twee klokken, de eene gegoten in 1647, de andere in 1655 door Jan Paris.

2. De ned. herv. kleine of oude kerk, gebouwd 1596 in de plaats van eene kort tevoren verwoeste kapel, en hersteld in 1756, is een zaalkerk met gestucte zoldering (1756). Zij bezit:

Klok, gegoten in 1764 door J.P. Verbruggen te 's-Gravenhage.

3. De r.k. kerk (HH. Petrus en Paulus) aan den Zuidvliet is, blijkens een gedenksteen, in 1787 gebouwd. Zij bezit:

Gedreven zilveren tabernakeldeur (XVIII c).

Communiebank (± 1700).

[p. 248]

Twee heiligenbeelden (XVIII B).

Een zilveren en een verguld zilveren monstrans (beide XVIII d).

Twee verguld zilveren kelken (± 1770 en ± 1800).

Zilveren kelk met vergulde cuppa (XVII B).

Zilveren Godslamp, Misbel, wierookvat en een blad met ampullen (XVIII d).

Zilveren corpus (XVIII c) van een crucifix.

Zilveren lijstjes (XVIII d) voor canonborden.

Kazuifel, choorkap, twee dalmatieken en een stola (XVIII c).

Eenige kazuifels, een choorkap, twee dalmatieken (XVIII d).

f. Gebouw van Liefdadigheid.

Van het oude weeshuis (1675, afgebrand 1871), is alleen een cartouche over, thans boven een poortje in de Achterstraat. Het moderne gebouw bevat:

Gegraveerde zilveren collecteschalen (1672).

Rederijkersschild (1639), vervaardigd te Gouda.

Portret (XVIII A), door Vollevens. Familiestuk (XVII).

Particuliere gebouwen.

1.	Vleerstraat 73. (XVII a). Eigenaardige raamverdeeling, koepelvormige uitbouw, onderpui, Lodewijk XIV.
2.	Zuidvliet J 122. Trapgevel (XVII A), borstwering met metselmozaiek.
5.	Dijk C 46 Topgevel (XVII A) met gesneden deurkozijn, ankers.
4.	D 1. Fragment (XVII A) met metselmozaiek.
5.	Dijk C 34. Gesneden deurkalf (1653) en metselmozaiek.
6.	Dijk C 31. Versierd deurkozijn (1645). Goed bewaard interieur (midden XVII).
7.	Dijk C 35 en C 49. Metselmozaiek (midden XVII).

[p. 249]

8.	Zuidvliet J 29. Trapgevel (XVII d) met fronton en voluten, ankers.
9-12.	Gevels (XVII): Veerstraat 74 en 75, Dijk C 28 en 90 en D 20 (onderpui).
13.	Markt. Vlakke gevel met versierde travee, kroonlijst op consoles, en koepel (± 1750).
14.	Noordvliet G 98. Gevel met lofwerk (XVIII d).
15.	Dijk C 24-25. Poortje met: 1646.
16.	D 19. Verlaatbak (XVIII).
17.	Gevelsteenen hebben: huizen aan de Markt (XVII b), voorts Noordvliet (XVII d), C 50 en C 76 (beide 1765).
18.	Noordvliet, over de Markt. Inwendig: schoorsteenstuk door Pieter van Laer.

Aan den dijk naar Vlaardingen de molen ‘De Hoop’ (1792).