Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Lisse.

Een hier gevonden beenen schaats uit Germaanschen tijd is in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Vijftien romeinsche munten (van Claudius, Hadrianus, Constantijn den Groote en den consul Philippus), in de omgeving van Lisse gevonden, zijn thans in het Stedelijk museum te Gouda.

De ned. hervormde kerk (H. Agatha), vermeld XIII, in 1460 tot parochiekerk verheven, is een baksteenbouw, opgetrokken na de verwoesting der vorige kerk (± 1573), en hersteld in 1858. Bij het eenbeukige schip sluit zich aan een 3/8 gesloten choor, gedekt door een (± 1905 achter stuc verborgen) houten gewelf op ribben. De westtoren, welks onderdeel (XIII) uit tufsteen, en welks bovendeel (XV) uit afwisselend tuf- en baksteen bestaat, heeft een hoog kruisgewelf. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (1668) met koperen lezenaar (XVIII).

Eiken choorhek (1668).

Orgel (1822).

Drie koperen kronen (XVII) met schildjes.

Spreukbord (1617).

Witmarmeren gebeeldhouwde zerk (1723 en 1733).

[p. 241]

Klok, in 1723 gegoten door Jan Albert de Grave te Amsterdam.

Zonnewijzer (1629) van C. Klijnenbreugel.

De moderne r.k. kerk bezit een gedreven verguld zilveren kelk (± 1670) met medaillons op den voet (± 1730).

Het huis Dever, oorspronkelijk vermoedelijk de voorburg van een kasteel (waarvan de grondslagen in 1622 op ± 400 meter afstand zijn teruggevonden), is een bouwval, welks baksteenen muren (XIII) aan drie zijden door water omringd zijn. De kelderverdieping heeft een ellipsvormig gewelf, halfkoepelvormig in de sluiting, verder twee schietgaten, een bakkersoven en een trap, die ook op de buitengracht uitkomt. Op de eerste verdieping een privaat in de vensternis, op de tweede een schoorsteen (XIII) en aanzetten van een kruisgewelf op geprofileerde ribben (midden XVI). Er zijn sporen van een aanbouw uit later tijd (blijkens de schietgaten aan deze zijde en de uitgekapte trap).

De keukenhof, in de XIIIe eeuw genoemd, in den Spaanschen tijd verwoest en daarna herbouwd, gerestaureerd 1861-1863 door E. Saraber, bevat twee schoorsteenen (XVII en Lodewijk XV), familieportretten, en een verzameling porselein en biscuits.

Aan den straatweg Leiden-Haarlem, een inrijhek (midden XVII) met twee steenen leeuwen, van het verdwenen huis Roosendael.