Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Hillegersberg.

Aan het raadhuis gevelsteen (1752) en, op het torentje, windvaan: H. Hildegardis. In een bij het raadhuis aangetrokken woonhuis met gesneden deurkalf, Lodewijk XV, een kamer met goudlederen behang (XVIII), schoorsteenstuk: dorpsgezicht met Justitia, gemerkt: J. van Waning 1777. Beschilderde collectebus (XVII d).

De ned. herv. kerk (H. Willebrordus en H. Hildegardis) op den toren na in 1426 verwoest en daarna herbouwd, bestaat uit een driebeukig schip (XV) met ingebouwden westtoren (XIV), met latere beeren tegen den westgevel en 3/6 gesloten choor (XV, sluiting in 1856 vernieuwd). Op het dak open dakruiter (XVII). Inwendig: zuilen en houten tonwelven; in den toren gemetseld rondbogig tongewelf. In den oostelijken torenwand, gedichte vensters, die bewijzen, dat het oorspronkelijk kerkje lager was dan het tegenwoordige. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (± 1630) met koperen lezenaar en twee tweelichts-armluchters (midden XVIII).

[p. 173]

Koperen voorlezerslezenaar en twee kandelaars (midden XVIII).

Zes rijke koperen kronen (XVII).

Orgel (1830).

Bank en beschot (XVII b).

Tien-gebodenbord (XVII).

Op den oostelijken torenwand, met snijwerk versierde wijzerplaat (± 1750).

Zerk (1820).

De twee oude klokken der kerk, onderscheidelijk gegoten in 1597 door Cornelius Ammeroy, en in 1613 door Joannes de Trier, zijn in 1909 versmolten. Op den klokkenstoel ingesneden jaartallen: 1745 en 1794.

Om het kerkhof een in 1626 gebouwde muur, waarin gesmeed ijzeren hek, Lodewijk XV, tusschen posten met vazen (1761).

Op het kerkhof, ruïne van het slot Hillegersberg (XIII), verwoest in 1426. Rechthoek van ruim 11 M. in het vierkant, met sporen van rondbogige tongewelven en fragment van eenen traptoren.

In een huis naast den jardin de plaisance, gevelsteen (1729).