Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VI. De provincie Zeeland

's Heer Arendskerke.

's Heer Arendskerke.

c. Bij het kerkplein schamppaal (XVII B).

e. De ned. herv. kerk (H. Petrus) is een baksteenen gebouw en bestaat uit een schip en eenen westtoren (beide midden-XV). De kerk is in 1906 gerestaureerd door J. Verheul Dzn. Het koor is ± 1859 afgebroken en vervangen door eene moderne consistoriekamer.

Het van bergsteen opgetrokken schip heeft vier traveeën met rondloopende waterlijst, toegangen in de traveeën naast den toren, steunbeeren en geprofileerde spitsboogvensters. Van het koor is de triumfboog nog zichtbaar. Het schip is overdekt door een aangespitst houten tongewelf, waarvan de ribben op gebeeldhouwde draagsteentjes rusten (deels oorspronkelijk, deels modern).

[p. 66]

In den oostwand een gesneden deur met kozijn (midden-XVII).

De vrijstaande westtoren is van baksteen, vier geledingen met geprofileerde nissen, galmgaten en hoekbeeren, die boven de vierde geleding in een achtkant overgaan en door eene dichtgemetselde balustrade zijn verbonden. Boven de vierde geleding van den toren is eene overkraging als overgang tot een achtkant; achtkante spits.

Aan de westzijde van den toren is een hooge geprofileerde deurnis, spitsboog met kruisbloem. In den Z.-O. beer een achtkante traptoren met gemetselde wenteltrap. In den toren een steenen kruisgewelf met afgeplatte ribben. De kerk bezit:

Preekstoel met boogpaneelen (1649).

Doophek (XVII A).

Twee koperen dubbele blakers aan den preekstoel en op het doophek (midden-XVII).

Geschilderd tekstbord (midden-XVII, gerestaureerd 1906).

Banken met paneelwerk (± 1500).

Overhuifde heerenbanken met paneelwerk, wapen en voorbank (1650), en moderne bank met wapen van Baarsdorp en jaartal (1739).

Zerken, deels uit de in 1880 afgebroken kerk van Baarsdorp met de vier evangelisten en doodskop, kleine zerk (1515), twee met vier evangelisten in de hoeken en gegraveerd priesterbeeld (1521), zerk met wapen en zerk met vier evangelisten (1490), deels bedekt, zerk met merk (1656).

Koperen acht-lichtskroon (XVII B), bekroond met gegraveerden dubbelen arend. De bovenkrullen ontbreken.

Twee psalmbordjes (midden-XVIII).

Twee zilveren bekers (1679) met gegraveerd wapen van Middelburg. Keuren: Middelburg en Q.

Zilveren doopbekken (1767). Keuren: Middelburg, Den C.B.

Een tinnen schotel en twee tinnen borden (XVIII).

[p. 67]

Twee klokken, waarvan een gegoten door Thomas Both (1591) en een door N. Huaert te Antwerpen (1791).

Uurwerk (XVII).

Op een der klokstoelen staat ingesneden: 1818.

Renaissance bankje (XVII).

's Heer Hendrikskinderen.

e. De ned. herv. kerk is een modern gebouw (1805) met ouden toren, thans van twee geledingen (midden-XV), oorspronkelijk hooger blijkens den doodloopenden achtkanten traptoren. Later verhoogd met achtkant en achtkante spits. Boven de tweede geleding eene balustrade met potten (XVII).

Eerste geleding met gedicht spitsboograam, waaronder eene ingang met korfboog, waarboven twee nisjes; tweede geleding met galmgaten.

In den toren een steenen kruisgewelf met afgeschuinde ribben en blinde spitsboognissen met driepasvulling.

In de spitsboog-opening, die toren en kerk verbindt, een houten schot, waarop grisaille-versiering met spreuk (XVII d).

Aan de kerk een verlaatbak (1806) en eene aan de oostzijde aangebouwde consistoriekamer met 3/8-sluiting (1805). De kerk bezit:

Eiken preekstoel met boogpaneelen (XVII B), geverfd, met koperen arm met tweelichts-blaker, doopbekkenhouder en zandlooperhouder met zandlooper (alles XVII B).

Op den zetel van den predikant een geborduurd zijden kussen met wapen van Holland (leeuw in tuin: 1739).

Heerenbank met vernieuwd wapen van De Perponcher - Sedlnitsky en Watervliet (XVII B), gerestaureerd.

Twee gegraveerde zilveren bekers met bloemversiering en wapen (XVII b). Keuren: Middelburg, R en staande leeuw.

Tinnen doopbekken met parelrand en tinnen kan, beide door C.F. Walker te Amsterdam (XIX a).

[p. 68]

Klok, in 1579 gegoten door Adriaan Stylaert, met drie medaillons.

Nieuwdorp.

De moderne ned. herv. kerk bezit:

Klok, gegoten door Gilles van de Gilde uit Middelburg (1710), afkomstig uit 's Heer Abtskerke.

Hoeve brunswijk: hekposten 1801.

Houten molen, model XVIII.

Wissekerke.

Op de plaats van de in 1807 afgebroken kerk en den XIX d afgebroken toren liggen vier zerken:

Met vier evangelisten in de hoeken en gegraveerd priesterbeeld (1513), de zerk is geteekend M E Per; met vier evangelisten in de hoeken en een kelk in een driepasornament (1544); met kelk en engel met wapen (1555); met alliantiewapen (1633 en 1648).