Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel II. De provincie Drente

Ruinen.

a. Voorhistorische, Germaansche enz. monumenten.

Voorwerpen, gevonden in of bij Ansen, Gensinge, Hilgensteen, Kraloo, Pesse en Ruinen*, zijn in de musea te Assen en te Leiden.

[p. 33]

Ruinen.

De ned. herv. kerk (H. Maagd) bestaat voor een deel uit het onderste gedeelte van het schip der voormalige abdijkerk. De oudste vermelding van het klooster in 1141; in 1169 was er een abt aan verbonden. Tot 1215 mannenklooster der Benedictijnerorde, daarna (hoofdzakelijk vrouwenklooster) in 1325 overgebracht naar Dikningen; 1335 bepaalde de bisschop, dat de abdij haar ouden naam Zoetendale zou behouden. De kerk was April 1597 met 100 soldaten bezet; is in 1627 door de ingelegerde soldaten jammerlijk bedorven, hersteld in 1631. 9 December 1660 werden kerk en toren zeer door storm gehavend, in 1663 weer hersteld. Herstellingswerken in 1836; bekapping der kerk verlaagd en met kruispannen gedekt in 1887.

Tegenwoordig is de kerk rechthoekig van grondplan; het onderste gedeelte van het schip is van tuf (XII), het bovengedeelte is van 1423. Een kapel tegen de twee oostelijke vakken ten Z. van de kerk en het smallere choor werden in 1837 afgebroken; hetgeen nog van het choor over was, is in 1888 verwijderd. Toren, onderste gedeelte van tuf (XII), overigens 1423 en spits XVII. Traptoren (1423). De kerk bevat:

Preekstoel (XVII c).

Twee avondmaalsbekers (1664).

Koperen kroon (vorm XVII).

Klok door Geert van Wou (1424).

Een rood-zandsteenen altaarsteen ligt in den vloer.

Pastorie. Twee evenwijdige kelders met tongewelf zijn vermoedelijk nog afkomstig van het klooster.

Op den Brink nog huizen met overstekende houten topgevels.

Het huis echten ligt met zijne bouwhuizen rondom in het water, zeer verbouwd en vergroot. Inwendig vindt men er een houten schouw (XVII d) en rouwborden van de Van Echtens (XVIII c en XVIII d).