Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel II. De provincie Drente

Norg.

a. Voorhistorische, Germaansche enz. monumenten.

Een hunebed te Westervelde, niet ver van den weg naar Norg.

Voorwerpen, gevonden in of bij Een, Eenerveld, Norg*, Veenhuizen*, Westervelde en Zwijneveentje, zijn in de musea te Assen en te Leiden.

Norg.

De ned. herv. kerk (H. Margaretha) wordt reeds 1139 genoemd; 1624 zeer bouwvallig. De kerk heeft thans een eenbeukig schip (XIII) met in 1837 aangebrachte vensters en houten zoldering (op een der balken het jaartal 1791); choor XIII) met een koepelvormig gewelf met rondstaafribben, welke samenkomen in een sluitring. Het choor is van het schip gescheiden door een bijna halfcirkelvormigen, geprofileerden triumfboog; halfronde choorsluiting met vijf oorspronkelijke, smalle vensters. Tusschen choor en sluiting een spitsboogvormige, geprofileerde boog. In choorsluiting gewelf van vijf ongeveer driehoekige vakken op ribben, rustende op met koppen versierde kraagsteenen, ruim 2 M. hooger dan de aanzet van den gordelboog en samenkomende tegen dezen. Toren (XIII), eigendom der burgerlijke gemeente, heeft zadeldak tusschen twee topgevels. De kerk bezit:

Wit zandsteenen doopvont (XII), thans in museum te Assen.

Groefsteenen wijwatervat (XII), thans in museum te Assen.

Eiken preekstoel (1678).

Heerengestoelte (XVII d).

Eiken tafel (1670).

[p. 27]

Gothiek onderstel van tafel (XVII).

Houten offerblok met ijzeren beslag (XVII d).

Twee zilveren avondmaalsbekers (1627 en 1823).

Koperen houder voor zandlooper (XVII d).

Gesmeed ijzeren houder voor doopbekken (XVII d).

Koperen blaker voor twee kaarsen (XVII d).

Klok door Wilhelmus Jacobus de Vrij (1655).

Veenhuizen.

De ned. herv. kerk is een achtkante koepelkerk; eerste steen gelegd 7 Juli 1825, ingewijd 25 Juni 1826. Er was hier van 1580-'94 een kapel, die thans afgebroken is. De kerk bevat een orgel, aangekocht van de gemeente Akkrum, met opschrift: ‘J.A. Hillebrande fecit te Leeuwarden 1820’; verbeterd en verzwaard door P. van Oeckelen en Zoon en ingewijd 24 Maart 1856.

De r.k. kerk (H. Hieronymus Aemilianus), gebouwd in 1891, bevat twee koperen kroontjes (vorm XVII).